Transport i komunikacije su
od velikog znacaja za Svedsku, radi velicine zemlje i razbacanosti prirodnih
bogatstava i populacije.Vijekovima, dominiralo je brodarstvo, sa Stokholmom kao
glavnom lukom na Baltiku, kasnije Geteborgom, kao velikom izvoznom lukom, i
nizom luka na sjeveru za izvoz drveta. Izgradnja mreze zeljeznickih pruga (u 19.
vijeku), omogucila je transport ruda iz planinskih rudnika na sjeveru.
Industrija.
Bogati izvori zeljezne
rude, drveta i hidroenergije, vjeciti inzenjeri i radnici, omogucili su naglu
industrijalizaciju, ranije siromasne i pretezno na poljoprivredu orijentisane
Svedske.Ovi hrabri i vrijedni ljudi su svojim strpljivim i napornim radom kao i
znanjem umjeli da iskoriste sve ono sto im je priroda pruzala.Najbogatiji
resursi su crnogoricne sume, hidroenergija, rude zeljeza, urana, i drugih
minerala. Tradicionalno, teska industrija (npr. celuloze, papira, te crna
metalurgija), ima veliko ucesce u izvozu Svedske.Na industrijske proizvode
otpada vise od oko 80% ukupnog izvoza. Velike medjunarodne kompanije kao sto su
Ericsson, ABB, Electrolux, Volvo i Saab-Scania, ucestvuju u sa priblizno 60%
zaposlenih u prizvodnji sa preko 80% izvoza industrijskih proizvoda. Na
proizvode koji se zasnivaju na nauci (npr. farmaceutska industrija), otpada oko
10% novostvorene vrijednosti u proizvodnji. Industrija elektronskih i
telekomunikacionih uredjaja je posljednjih godina u ogromnom usponu. Prednjaci
kompanija Ericsson, sa najsavremenijom proizvodnjom sistema kompjuterske
razmjene podataka, mobilne telefonije i laserskih programa. Kompanija ABB, koja
uglavnom proizvodi generatore i ostala postrojenja za prenos i distribuciju
elektricne energije, ure|aje za automatske prozvodne linije, robotiku i opremu
za savremene elektrificirane pruge, sara|uje sa oko 1000 kompanija u oko 140
zemalja svijeta. Kompanija Gambro se dokazala u svijetu proizvodnjom veoma
kvalitetnih elektronskih uredjaja za potrebe medicine, kao sto su dijalizatori,
pejs-mejkeri, respiratori i sl. U proizvodnji automobila i kamiona, znacajne su
kompanije Volvo i Saab-Scania. U ovoj oblasti jedino je Japan napredovao brze od
Svedske, a izvoz je oko 86% godisnje proizvodnje ( teskih kamiona, autobusa i
automobila). Avionska industrija u Svedskoj obuhvata proizvodnju vojnih i
civilnih aviona. u proizvodnji ucestvuju i ostale kompanije poput Volvoa
(motori), Ericsson i Electrolux (elektronska oprema), i kompanija Celsius
(zavrsni radovi). Intenzitet istrazivanja i razvoja u Svedskom proizvodnom
sektoru spada medju najvise u svijetu. Transportna oprema, telekomunikaciona
oprema, farmaceutski proizvodi i masine, ucestvuju sa 85% u ukupnim troskovima
za istrazivanje i razvoj u proizvodnom sektoru.Bitno je napomenuti,da je 85 %
gradskog stanovnistva u odnosu na ukupan broj.
Rudarstvo. Svedskoj
pripada oko 2% od ukupne svjetske proizvodnje zeljezne rude, jedan je od
najvecih izvoznika, a najveci u Evropi. U izvozu bakra, olova i cinka, ucestvuje
sa oko 1%, 3.7% i 3.3%. Oko 1% trzisne vrijednosti cijele industrijske
proizvodnje otpada na rudarstvo, koje zaposljava 0.5% od ukupnog broja
zaposlenih. Ukupna proizvodnja zeljezne rude, 1998. godine, iznosila je 20.9
miliona tona, sulfidnih ruda koje sadrze sumpor, bakar, olovo, cink, arsenik,
nesto manje srebra i zlata, 24 miliona tona. Oko 6 miliona tona vapnenca,
uglavnom za industriju cementa.Najveca nalazista zeljezne rude nalaze se
nekoliko stotina kilometara sjevernije od polarnog
kruga (laponska tundra). Kiruna, sa okolnim brdima Luosavara i Kirunavara,
najvece je nalaziste, u kome su zalihe oko milijardu tona rude, sa 70% gvozdja
(nalaziste je povrsine 16000 km2). Kiruna je srediste ogromnog nalazista,
rudarski grad, cije 3/4 stanovnika radi u rudarstvu. 1998. godine, u ovom
nalazistu iskopano je 14 miliona tona rude zeljeza.Malmberget, takodje u Laponiji
(sa proizvodnjom od 7 miliona tona 1998. godine), je drugi po velicini rudnik
zeljezne rude u zemlji. Ruda iz ovih nalazista transportuje se zeljeznicom, i
izvozi preko luka Narvik (u Norveskoj) i Lulea (sjeverni dio Svedske obale,
Botnicki zaliv, zimi zaledjena). Najveci rudnik bakra Aitik, tako|e se nalazi u
ovoj regiji.U oblasti Skelleftea, koja se proteze od Bolidena na istoku, do
planinskog lanca na zapadu, najznacajnija su nalazista sulfidnih
ruda (Laisvall, najveci izvor olovne rude u Evropi).
Energetika.
Osnovni izvori energije u [vedskoj su nafta, hidro i nuklearna energija.
Nedostatak nafte je zamijenjen energijom iz hidroelektrana i biogorivom. Elektricna energija od 1970. uglavnom se proizvodi u nuklearnim centralama i
hidroelektranama.
Hidroenergija.
Najve}a postrojenja za proizvodnju hidroenergije su na 9 rijeka sjeverne Svedske.
Najiskoriscenija rijeka je Lulealven, sa 15 hidrocentrala, i
proizvodnjom od oko 14.1 Twh, zatim Indalsalven (7.5 Twh), Umea (5.4 Twh) i
Angetmanalven (5.5 Twh). Vlada Svedske je u svrhu ocuvanja prirodnih ljepota
ogranicila i propisala stroge uslove za daljnju izgradnju hidroelektrana,
odnosno neke rijeke (inace sa velikim potencijalom) potpuno
zastitila. To su najljepse rijeke, neregulisane, sa prirodnim tokovima, vodopadima i brzacima,
kao sto su Vindelalven, Pite alv, Kaliks alv i Torne alv.
Nuklearna
energija.
Prvi {vedski nuklearni reaktor pusten je u rad 1972., a dvanaesti i posljednji
1985. godine. Svi se nalaze u juznom dijelu zemlje: Barseback (dva reaktora,
ukupno 1.200 Mw), Oskarshamn (tri reaktora, 2.210 Mw), Ringhals (cetiri
reaktora, 3.550 Mw) i Forsmark (tri reaktora, 3.095 Mw). Ukupna godisnja
proizvodnja je oko 74 Twh. Dotrajali dijelovi reaktora i nuklearni otpad odlaze
se na lokacijama Oskarshamn i Forsmark, u kamene pecine oko 50 m ispod povrsine
mora. Nivo radioaktivnosti se redovno kontrolise.Tokom 1996. godine, proizvodnja
energije koriscenjem biogoriva (uglavnom treseta, briketa smole i sl.), bila je
87 Twh.Od energenata uvozi se nafta iz zemalja OPEC-a 25%. Od ukupnih 19 miliona
tona, 70% dolazi iz sjevernog mora, odn. Norve{ke, kao najve}eg snabdjevaca (13
miliona tona).Rafinerije u Stokholmu i Geteborgu uglavnom prera|uju uvezenu
naftu. Ugalj se uvozi iz 7 zemalja, od kojih je Poljska najznacajniji snabdjevac
(oko 35%). Ostale zemlje su USA, Australija, Rusija, Venecuela, Kanada i
Estonija.Prirodni gas u [vedsku se uvozi iz sjevernog mora (Danska), oko 870
kubnih metara, ekvivalentno 9.4 Twh. Potro{nja prirodnog gasa je oko 2% ukupne
potro{nje energije zemlje.
BACK
|
|