OPLENAC

Knez Aleksandar Karađorđević je ovde podigao prve vinograde, a kralj Petar I Karađorđević je počeo zidanje crkve mauzoleja i celog istorijsko—memorijalnog kompleksa koji će potom postati Zadužbina Karađorđevića na Oplencu. Danas kompleks obuhvata pored crkve Sv. Đorđa, Mauzoleja srpske kraljevske porodice, kraljeve vinograde, muzej (Vinogradareva kuća), kuću Kralja Petra, kraljevu vilu, kraljičinu vilu, Karađorđevu crkva, spomenik Karađorđu i hotel. Naziv brda potiče od oplena, drvenih delova volovskih kola koja su se pravila od hrasta i cera kojima je ovo brdo bilo prekriveno.
Godine 1903. Kralj Petar I Karađorđević je izabrao mesto 337 metara visoko, na vrhu Oplenca kao lokaciju za svoju zadužbinu, crkvu Sv. Đorđa. 1. maja 1910. godine započeta je gradnja crkve, prema planovima Koste J. Jovanovića. U jesen 1912. godine crkva je već bila skoro dovršena i čekala na osvećenje. Arhiepiskop srpski Dimitrije je osveštao crkvu. U zatišjima između balkanskih ratova 1913. godine i Prvog svetskog rata 1914. godine nastupio je zastoj u dovršenju crkve. Kada je Austrougarska okupirala Srbiju, pred zimu 1915. godine, crkva je bila izložena brutalnom pljačkanju – skinut je i odnet bakarni pokrivač sa kubeta i krovova, kao i bakarna ukrasna oplata sa portala. Nestali su i gromobran, zvona. Polupani su mnogi prozori, mermerni stubići i ornamenti. Pod izgovorom da tu može biti sklonjena važna arhiva, okupatori su oskrnavili grobove u kripti. Po povratku u oslobođenu Otadžbinu i stvaranju Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, Kralj Petar nije dočekao da vidi svoju zadužbinu konačno završenu. Umro je 16. avgusta 1921. godine, a njegov naslednik, Kralj Aleksandar I Karađorđević, lično se starao o njenom završetku. Crkva je ponovo osveštana 9. septembra 1930. U njoj je obavljano bogosluženje do 1947.
U kripti se nalazi 39 grobnica. Na Oplencu je do sada sahranjeno 22 člana Dinastije Karađorđevića. Šest generacija porodice Karađorđević je sahranjeno u kripti:
- Prva generacija - Marica (rođena Živković), majka Karađorđeva (umrla 1811).
- Drugi naraštaj - Karađorđe (u sarkofagu u hramu) i njegova supruga Jelena (1764–1842).
- Treći naraštaj – Karađorđev sin, Knez Aleksandar, i njegova supruga Kneginja Persida (1813–1875), kći valjevskog vojvode Jevrema Nenadovića.
- Četvrti naraštaj – devetoro dece Kneza Aleksandra i Kneginje Perside, kako sledi: Kleopatra (1835-1855), Aleksije (1836-1840), Svetozar (1841-1847), Kralj Petar I (u sarkofagu u hramu), čija je supruga Kneginja Ljubica – Zorka (1864–1890), kći crnogorskog Kneza Nikole Petrovića, sahranjena ovde u kripti; zatim Jelena (1846–1867), Andreja (1848–1864), Jelisaveta (1851–1852), Đorđe (1856–1888) i Arsen (1859–1938).
- Peti naraštaj – deca Kralja Petra I i Kneginje Zorke: Milena (1886–1887), Đorđe (1887–1972), čija je supruga Radmila (devojačko Radović, 1907–1993), Kralj Aleksandar I Karađorđević (1888–1934) i Andrija (1890–1890, živeo samo 23 dana).
- Šesti naraštaj – sin Kralja Aleksandra I, Kraljević Tomislav (1928–2000).
Od desetoro dece Kneza Aleksandra i Kneginje Perside, samo njihovo najstarije dete, kći Poleksija (1833–1914), nije ovde sahranjena. Njeno peto dete po redu, Persida Nikolajević (rođena 1860), nije se udavala i posvetila se vaspitanju i negovanju dece svoga ujaka, Kralja Petra I. Ona je sahranjena u kripti 2. jula 1945. Grobnice su popunjavane bez posebnog reda i bez poštovanja kriterijuma, kao što su: generacijsko načelo, stepen srodstva, redosled u smrti. Tako, posetilac se može donekle zbuniti, pogotovo što se neka imena ponavljaju (dve Jelene, dve Perside i dvojica Andrija). Ipak, kripta u crkvi Sv. Đorđa na Oplencu je po nečemu izuzetna, u smislu da su tu sahranjeni ostaci najviše članova vladalačke srpske Dinastije. Tu je, istovremeno, sahranjeno najviše vladara na jednom mestu. Od 22 groba Dinastije Karađorđevića, četiri pripadaju vladarima. Takođe ukrašena po svim površinama mozaikom, kripta čini nerazdvojnu i jedinstveno lepu celinu sa hramom.

POČETNA