Alternacije suglasnika

JEDNAČENjE PO ZVUČNOSTI

 

     Glasovna pojava prilagođavanja suglasnika drugim suglasnicima u onom elementu artikulacije koji čini njihova zvučnost, odnosno bezvučnost naziva se jednačenje suglasnika po zvučnosti. Kada se u riječi nađu u dodiru dva prava suglasnika različite zvučnosti, prvi od njih se prilogađava drugom. Zato će se, na primjer, zvučno b iz osnovnog oblika imenice vrabac, kobac, ždrijebac, kada se u obliku genitiva nađe pred bezvučnim c, zamijeniti takođe bezvučni suglasnikom p : vrapca, kopca, ždrijepca. Isto tako će se bezvučno p pretvarati u zvučno b kada se nađe ispred nekog zvučnog suglasnika : top sa sufiksom -džija daće imenicu tobdžija, gdje je zvučni suglasnik b umjesto bezvučnog p. Drugi suglasnik od dva u neposrednom dodiru svojom artikulacijom utiče na prvi, pa se zato ovo jednačenje naziva regresivna asimilacija po zvučnosti.

ZVUČNI

B

G

 D Đ Ž Z Dž      
BEZVUČNI

P

 K D Ć Š S Č F H C

 * animacija           

Bezvučni suglasnici f, h i c ispred zvučnih ostaju nepromjenjeni (jer nemaju svojih zvučnih parnjaka) : Vrhbosna, Salihbegović. Naravno, oni sami utiču na artikulaciju zvučnih suglasnika koji se nađu ispred njih, pa se ti suglasnici jednače prema njima, dajući svoje bezvučne parnjake: podletjeti―podhraniti; razletjeti se―rasformirati; izvući―iscurjeti.

Ispred sonanata (glasnika), koji su zvučni, suglasnici ne mjenjaju svoju zvučnost, odnosno bezvučnost : izmrviti, izletjeti, sjediniti, smrviti, slika, svojstvo, tvorba, tvrditi, tresti. Sonanti (glasnici), takođe, ne mjenjaju svoju zvučnost kada se nađu ispred bezvučnih suglasnika: krst, rt, Janko, šampanj, cink, talk, stranka, slamka, poljski.
 

      Naš pravopis predviđa slijedeće izuzetke:

  1. U pisanju d ostaje neizmjenjeno u položaju ispred bezvučnih s i š, i to u svim položajima u riječi: odsustvo, predsjednik, srodstvo, gradski; predškolski, odšetati, podšišati;
  2. U pisanju đ ostaje neizmjenjeno ispred nastavka -stvo: vođstvo;
  3. U pisanju neizmjenjeni ostaju zvučni suglasnici pred bezvučnim i, obrnuto, kada se nalazi na kraju prefiksa, ili riječi u složenicama, pa bi promjena uticala na značenje: predturska (vremena), podtekst, adherentan, postdiplomski, jursdikcija;
  4. U pisanju suglasnici ostaju neizmjenjeni, što se zvučnosti i bezvučnosti tiče, u nekim stranim imenima i pridjevima od njih izvedenim: Vašington, vašingtonski, Habsburg, Habsburgovci, Pitsburg.

      

          HOME