NADREALIZAM

je umjetnicki pokret nastao u Parizu. Nadrealizam je nastao i razvijao se neposredno iz talijanskog metafizickog slikarstva i dadaizma. André Breton, francuski pjesnik, je prvi okupio umjetnike novog smjera svojim "Manifestom nadrealizma" 1924. g. Kao i futuristi, prezirali su sve zakone i ustaljene obicaje, ali umjesto borbi s drustvom, okrenuli su se od stvarnosti i usmjerili svoje napore istrazivanju ljudskog duha za koji su smatrali da je potisnut i ugusen drustvenim pritiscima. Breton je definisao nadrealizam kao "diktat misli, bez kontrole razuma, izvan svake estetske ili moralne stvarnosri".Fantazijska, iracionalna, imaginacijska komponenta umjetnosti oduvijek je izrazavala tajnovite predjele ljudske duse. Europska likovna umjetnost od srednjeg vijeka do danas otvara izvore imaginacijskog na razne nacine. Tek u nadrealizmu su ove strukture ljudskog bica izasle u prvi plan i umjetnici su se skupili u jedinstven pokret.

Poceci nadrealizma su nadovezali na dadaizam odakle je doslo mnogo umetnika ali nadrealizam ima mnogo i izrazito siri raspon. Kao i dada bio je to negativan odgovor na Prvi svetski rat, ali je imao pozitivnije glediste- svet moze biti promenjen i transformisan u mesto ljubavi, slobode i poezije.Slikarstvo u nadrealizmu se zasniva na snu i halucinacijama. Nadrealizam za razliku od dadaizma je razradio sistem koji je bio u stanju da reaguje na drustvene, umetnicke i filozofske prilike svoga doba.1920. godine je Andre Breton izdao nadrealisticki manifest u kome je definisao nadrealizam kao „cist psihicki automatizam“ a ova definicija je bila shvatana vrlo slobodno. Nadrealizam se deli na dva razdoblja:

Intuitivno razdoblje koje veruje u svemogucnost misli koje su postavljene nad realnoscu. U tome razdoblju do 1926. godine se oslanja na filozofski realizam i njihov program je izlozio Breton 1924. godine.Politicko doba, kada su nadrealisti poceli da reaguju na politicki poredak i protiv kolonijalizma i to se odrazilo u drugom manifestu nadrealista.

Mnogo popularnih umetnika nadrealizma su ziveli u Francuskoj u Parizu, gde je bio umetnicki centar 20 i 30 godina 20. veka. Rene Margit, Huan Miro, Maks Ernst, Salvador Dali, Alberto Djakometi, Man Rej su medju najreprezentativnijim. Pablo Pikaso je takodje bio zainteresovan za nadrealizam, ali se nije zvanicno ukljucio u pokret.

Zahvaljujuci ovoj dominaciji Francuske je ovaj pravac smatran francuski, ali je u sustini bio svetski umetnicki pokret. Oglas nadrealizma je bio jako snazan ali je dolazkom fasizma oslabljen i pravac je napusten od velikog broja poznatih umetnika. U popularnoj kulturi narocito u SAD nadrealizam dolazi preko dela Salvadora Dalija, koji je bio aktivan nadrealista od 1929. do 1936. i dao to sto je sam nazvao „Paranoicko- Kriticka metoda“.Oko 1960. godine je poceo nadrealizam da se siri i u krajevima u kojim do tada nisu delovali nadrealisti (npr. u Pakistanu)

Salvador Felipe Hasinto Dali, 1. markiz od Pubola (katal. Salvador Felip Jacint Dalí Domènech, sp. Salvador Felipe Jacinto Dalí Domènech; 11. maj 1904. - 23. januar 1989, Figeras) je bio katalonski spanski nadrealisticki slikar, pisac vajar, scenograf i glumac.On je jedan od najznacajnijih umetnika 20. veka, a cesto ga nazivaju i velikim majstorom nadrealizma. Njegova umetnicka dela pokazala su da je on jedan od najkreativnijih slikara svog vremena. Dalijeva cesta tematika je svet prostora, pijanstva, groznice i religije. Dali je izrazavao veliko postovanje prema spanskom diktatoru Fransisku Franku i Adolfu Hitleru, sto je mnogo puta dovelo u pitanje procenu njegove licnosti i njegovih dela.Dali je rodjen 11. maja 1904. godine u Figerasu, a umro je 23. januara 1989. takodje u Figerasu. Ime Salvador je prvo bilo dato njegovom bratu, koji je devet meseci pre Salvadorovog rodjenja umro. Sve do rodjenja njegove sestre Ana Marije, Salvador je bio jedino dete u porodici. Zbog gradskog drustva i vaspitanja koje je stekao od oca, uglednog notara, kod Dalija se javila zelja za sigurnoscu i disciplinom, sto mu je kasnije bilo veoma vazno u zivotu.

pocetna strana