Lav Nikolajevič Tolstoj,pored Dostojevskog,važi za najvećeg predstavnika ruskog realizma i jednog od velikana svijetske literature.
Rođen je 1828. godine u Jasnoj Poljani,u grofskoj porodici.Ostao je siroče u devetoj godini života,odgojen je i obrazovan kod tetke.Godine 1844. upisao je Sveučilište Kazan gdje je na njega veliki uticaj izvršio francuski pisac Žan-Žak Ruso.Napustio je sveučilište 1847. godine bez diplome. Njegova karijera kao pisca počinje 1852. godine.Godine 1851. uključio se u rat prateći svog brata Nikolaja.
Vojsku napušta 1855. godine i tada putuje po Evropi.Tolstojev brat umire 1860. godine od tuberkuloze i tom tragedijom Tolstoj biva duboko pogođen.Kasnije je smrt Nikolaja,Tolstoj rekonstruisao u svom djelu ''Ana Karenjina'' i to u liku Ljevinovog brata koji se isto tako zvao Nikolaj.
Godine 1862. Tolstoj je oženio Sonju Andrejevnu Ber.Od tada piše svoja najznačajnija djela:''Rat i mir'' od 1864. do 1869. godine, a ''Anu Karenjinu'' završio je 1876.
Izjavio je da je oduvijek želio napisati knjgu o savremenom životu.Brak bi bio glavni problem,a preljuba zaplet radnje.Upravo to ostvario je u svom remek djelu ''Ana Karenjina''.Preljuba je grijeh koju je sam Tolstoj učinio i tako napustio svoje dijete,a kasnije se osjećao krivim zbog toga čina.Sve se to jasno vidi i u glavnom liku,u Ani Karenjinoj.Anom je Tolstoj želio prikazati svoju tamnu stranu.Likom Ljevina prikazao je sebe,A lik Kiti je zapravo ogledalo njegove žene Sonje.
Koliko je bio iznad svog vremena vidi se po tome što je osuđivao surovu eksploataciju ruskog kmeta i parazitizam plemstva,što je sa kmetovima kosio,obrađivao zemlju,za njihovu djecu otvarao škole,sam učio kmetovsku djecu i za njih pisao knjige.Zato su ga mrzili i ogovarali,a mnogi iz redova plemstva bili su njegovi neprijatelji.Nezadovoljan vremenom i društvom u kome živi,stalno u sukobu sa svijetom i ljudima iz neposredne okoline,1910. godine ostavlja Jasnu Poljanu u namjeri da pobjegne od svega što ga je okruživalo,ali na željezničkoj stanici Astapovo,umire u staničnoj zgradi.Imao je više od osamdeset godina.
Njegova djela:triologije-Detinjstvo(1852),Dečaštvo(1854) i Mladost(1857); romani- Rat i mir(1863-1869),Ana Karenjna(1873-1877),Vaskrsenje(koje je radio punih deset godina);poznate su mu Sevastopoljske priče,istorijski roman Hadži Murat, djela Živi leš i Krajcerova sonata.
Lav Nikolajevič Tolstoj
Tematska širina Ane Karenjine je tolika da se s pravom kaže da nema nijedne oblasti iz života života ruskog društva iz sredine druge polovine 19. vijeka koja nije na neki način prisutna u romanu.
Nosilac najviše vlasti ruskog političkog i djelimično ekonomskog sistema još uvijek je plemstvo,koje je u prvom planu Tolstojevog romana.Pisac ga je posmatrao na tri različita plana:u akcijama državnih organa koji nastaje da zakonskim mjerama utiču na tokove političkih i ekonomskih odnosa,u moralno-religioznoj hipokriziji kojom ono nastoji da usmjeri budućnost Rusije,i u pokušajima prilagođavanja procesima koji vode ka postepenom mijenjanju društvenih odnosa.
Ovaj složen proces jedan od centralnih likova romana,Konstantin Ljevin,ovako doživljava:''...krivo mi je,i vređa me,kad gledam osiromašeno plemstvo,kojem ja pripadam,i,bez obzira na izjednačenje staleža,veoma volim što mu pripadam...a osiroćivanje nije ugled raskoši,raskoš ništa ne mari,proživeti gospodski,to je plemićki posao,to samo plemići i umeju.Sada,seljaci oko nas kupuju zemlju,i meni to nije krivo.Gospodin ništa ne radi,seljak radi,i potiskuje dokonog čoveka.Tako i treba.I ja se od srca radujem za seljaka.Ali me vređa kad vidim da je osiroćavanje plemstva usled nekakve,ne znam kako da kažem,nevinosti.Ovde,zakupac Poljak kupio,u pola cene,od gospođe koja živi u Nici,divno imanje.Onde,daju trgovcu pod zakup hektar zemlje koja vredi deset rubalja,za rublju...''
Proces izgradnje buržuaskih društvenih odnosa morao je duboko da potrese sve što je činilo feudalnu plemićku Rusiju.Da bi prikazao ove životne suštine,Tolstoj se u Ani Karenjinoj najčešće bavi sudbinama plemićkih porodica.
Osnovni motiv koji pokreće najveći broj predstavnika ove klase je karijerizam.Probiti se što više,po svaku cijenu i svim sredstvime-to je životni cilj brojnih Tolstojevih junaka u ovom romanu.
Da bi pokazao kako se ''sve pobrkalo''u redovima ruskog plemstva,Tolstoj je to plemstvo podijelio na nekoliko grupacija,djelimično na generacijskom principu,ali dobrim dijelom na osnovu religiozno-moralne sfere.
''Duhovni život toga sveta manifestovao se u jednoj vrsti hipokritske religije što nije imala ničeg zajedničkog sa tradicionalnim ruskim predatavama o religiji,koja se izražavala u liturgiji i bdeniju u Udovičkom domu gde su se mogli susresti poznanici,i u učenju napamet...staroslovenskih tekstova...To je bila nekakva tajanstvena religija, koju su ispovedali ljudi koji više ništa nisu želeli,ni za čim nisu žalili,razočarani ljudi...''
Budući da se ruski oficirski kadar regrutovao skoro isključivo iz redova plemstva to ni oficirska sredina nije mogla biti moralno uzvišenija od klase kojoj je pripadala.Osnovni interes oficirskog svijeta u Ani Karenjinoj su žene, piće, konji, mundiri, epolete, karijera. Istina,njima ne manjka hrabrost u ratu,ali u miru oni izmišljaju najnevjerovatnije zabave.''... Jedina moralna kategorija koja je u toj sredini je neko svojevrsno drugarstvo i jednakost u raspusnosti,međusobno povjerenje i neka čudna otvorenost u međusobnim odnosima,možda čak i jedini oblik iskrenosti u cijelom tom velikosvijetskom društvu.''
Ali ima u ovom svijetu i časnih,umnih,pametnih,vrijednih ljudi koji se bave naukom i umjetnošću,ekonomikom i politikom.Tolstoj vidi stvaralačke snage i vjeruje u budućnost ruskog društva;samo,po njegovom shvatanju.one nisu u redovima ni petrogradskog ni moskovskog plemstva već na ruskim poljima.
Organizacija fabule je razvijena na principu ''omče'' ili opisu ljubavi sa preprekama:
1. Aleksej,poslije više godina braka,voli Anu-prepreka:Anina zaljubljenost u Vronskog.
2. Vronski voli Anu-prepreka:Anin brak sa Karenjinom.
3. Ana voli Vronskog-prepreka:sumnja u ljubav Vronskog.
4. Ljevin voli Kiti.prepreka:Kiti voli Vronskog.
Slikajući život svih spomenutih porodica,Tolstoj će se baviti njihovim saodnosima, ekonomskom situacijom,kulturom življenja,društvom u cjelini.U prvom redu:
· slika veseli i laki život arustokratije(balovi,bogate trpeze,raskoš u kućama,trošenje novca)
· slika propadanje sela(zaostalost,neprosvjećenost,bijedu)
· slika visoku birokratiju.
Tolstoj pokreće mnoga pitanja kroz suočavanja i suprotstavljanja socijalnih pojava i stanja: staro-novo, srećna porodica-nesrećna porodica, bogatstvo-bijeda, selo-grad, rad-nerad, ljubav-neljubav.
 |
 |
 |
 |
 |
 |