ACCESS 2007

-MODELIRANJE PODATAKA-

Modeliranje entiteta i veza (Entity-Relationship Modelling) je oblikovanje jedne manje precizne, konceptualne sheme, koja predstavlja apstrakciju realnog svijeta. Ta tzv. ER-shema se dalje, više-manje automatski, pretvara u relacionu. Modeliranje entiteta i veza zahtijeva da se svijet posmatra preko tri kategorije:
entiteti: objekti ili događaji koji su nam od interesa;
veze: odnosi među entitetima koji su nam od interesa;
atributi: svojstva entiteta i veza koja su nam od interesa.

Entitet je nešto o čemu želimo spremati podatke, nešto što je u stanju postojati ili ne postojati, te se može identifikovati. Entitet može biti objekt ili biće, odnosno događaj ili pojava. Entitet je opisan atributima. Ukoliko neki atribut i sam zahtijeva svoje atribute, tada ga radije treba smatrati novim entitetom. Ime entiteta, zajedno sa pripadnim atributima, zapravo odreduje tip entiteta. Može postojati mnogo primjeraka entiteta zadanog tipa. Kandidat za ključ je atribut, ili skup atributa, čije vrijednosti jednoznačno određuju primjerak entiteta zadanog tipa. Dakle, ne mogu postojati dva različita primjerka entiteta istog tipa s istim vrijednostima kandidata za ključ. Ukoliko jedan tip entiteta ima više kandidata za ključ, tada biramo jednog od njih i proglašavamo ga primarnim ključem.

VEZE:
Veze se uspostavljaju izmedu dva ili više tipova entiteta. Zapravo je riječ o imenovanoj binarnoj ili k-narnoj relaciji između primjeraka entiteta zadanih tipova. Za sada ćemo se ograničiti na veze između tačno dva tipa entiteta. Funkcionalnost veze može biti:

Jedan-naprema-jedan (1 : 1). Jedan primjerak prvog tipa entiteta može biti u vezi s najviše jednim primjerkom drugog tipa entiteta, te također jedan primjerak drugog tipa može biti u vezi s najviše jednim primjerkom prvog tipa.
Jedan-naprema-mnogo (1 : N). Jedan primjerak prvog tipa entiteta može biti u vezi s 0, 1 ili više primjeraka drugog tipa entiteta, no jedan primjerak drugog tipa može biti u vezi s najviše jednim primjerkog prvog tipa.
Mnogo-naprema-mnogo (M : N). Jedan primjerak prvog tipa entiteta može biti u vezi s 0, 1 ili više primjeraka drugog tipa entiteta, te također jedan primjerak drugog tipa može biti u vezi s 0, 1 ili više primjeraka prvog tipa.

Povratak na vrh

Prikaz ER-sheme pomoću dijagrama
Običaj je da se ER-shema nacrta kao dijagram u kojem pravougaonici predstavljaju tipove entiteta, a rombovi veze. Veze su povezane ivicama s odgovarajućim tipovima entiteta. Imena tipova entiteta i veza, te funkcionalnost veza, uneseni su u dijagram. Posebno se prilaže lista atributa za svaki entitet odnosno vezu. U toj listi možemo specificirati obaveznost članstva u vezama.

Povratak na vrh

Involuirana veza povezuje jedan tip entiteta s tim istim tipom. Dakle riječ je o binarnoj relaciji između raznih primjeraka entiteta istog tipa. Funkcionalnost takve veze opet može biti (1 : 1), (1 : N), odnosno (M : N).

Slika sadrži primjere za involuirane veze s različitim funkcionalnostima. Prvi dijagram na slici  napravljen je pod pretpostavkom da su prošli brakovi osobe zaboravljeni, a poligamija zabranjena. Članstvo u u vezi U_BRAKU_S je neobavezno. Drugi dijagram na Slici ima ucrtanu strelicu koja pokazuje smjer tumačenja veze JE_ŠEF_ZA. Možemo uzeti da je članstvo u toj vezi neobavezno, jer postoji barem jedan saradnik koji nema šefa. Treći dijagram na Slici odnosi se na dijelove proizvoda koji se proizvode u nekoj fabrici. Pritom jedan složeniji dio sadrži više jednostavnijih. Isti jednostavniji dio pojavljuje se u više složenih.
Pod-tipovi. Tip entiteta E1 je podtip tipa entiteta E2 ako je svaki primjerak od E1 također i primjerak od E2. E1 nasljeđuje sve atribute od E2, no E1 može imati i dodatne atribute.

Povratak na vrh

Ternarne veze uspostavljaju se između tri tipa entiteta. Znači riječ je o ternarnoj relaciji između primjeraka triju tipova entiteta. Postoje brojne mogućnosti za funkcionalnost ternarne veze, na primjer (N : M : P), (1 : N : M), (1 : 1 : N) ili čak (1:1: 1).

Primjer ternarne veze sa Slike odnosi se na podatke o kompanijama, proizvodima koje one proizvode i zemljama u koje one izvoze svoje proizvode. Funkcionalnost ove veze je mnogo-naprema-mnogo-naprema-mnogo, dakle (N : M : P), jer na primjer za zadani par (kompanija, proizvod) postoji mnogo zemalja u koje ta kompanija izvozi taj proizvod, itd.
Ternarnu vezu uvodimo samo onda kad se ona ne može rastaviti na dvije binarne. Uzmimo da u primjeru sa Slike  vrijedi pravilo: ako kompanija izvozi u neku zemlju, tada ona odmah izvozi sve svoje proizvode u tu zemlju.
ER model dovoljno je jednostavan da ga ljudi različitih struka mogu razumjeti. Zato ER shema služi za komunikaciju projektanta baze podataka i korisnika, i to u najranijoj fazi razvoja baze. Postojeći DBMS ne mogu direktno implementirati ER shemu, već zahtijevaju da se ona detaljnije razradi, te modifikuje u skladu s pravilima relacionog, mrežnog, odnosno hijerarhijskog modela.

Povratak na vrh