OPERATIVNI SISTEMI
Funkcija OS

Računar je uređaj (hardware) koji obrađuje, pamti ili razmjenjuje informacije. Način na koji to radi je određen u programu. Program (software) je niz komandi koje određuju šta treba uraditi sa podacima. Znači, dva neodvojiva dijela računara su::

  • hardver – uređaj (hardware ) i
  • softver – program (software).

Pošto hardver ne može da radi bez softvera, a softver nema smisla bez hardvera jasno je da oni čine računar. Na primjer, ako zamislimo da je ljudsko biće računar, onda bi hardver predstavljale ćelije (tkiva, organi, ...), a misli i ideje bi predstavljali softver.
Harderom treba upravljati, tj. na neki način treba „natjerati“ procesor da sabere dva broja, disk da zapamti određenu sliku, monitor da prikaže podatke kako treba, pointer da prati kretanje miša, štampač da odštampa željene podatek itd. To je posao softvera ili programa. Dakle, ispravan hardver ne radi ako nema softvera. Tip softvera koji upravlja hardverom zove se sistemski softver (jer upravlja sistemom) ili operativni sistem.
Softver ne služi samo da upravlja hardverom nego i za pružanje usluga korisniku (čovjeku). Tako su za razne poslove kreirani različiti programi. Ako želite da otkucate neki tekst određeni program vam nudi tu mogućnost. Ako želite da kreirate neku sliku koristićete neki drugiprogram. Čak i korisnik može napraviti neki svoj program za neku posebnu cvrhu. Ova vrsta softvera koja pruža razne usluge korisnicima tj. ima konkretnu primjenu (application) u
svakodnevnom poslu se zove aplikativni softver (primijenjeni ili upotrebni program).
Dakle, softver dijelimo na:

  • sistemski (operativni sistem za upravljanje hardverom) i
  • aplikativni (primjenjivi).

Softver se kreira pomoću nekog programskog jezika. Najpoznatiji programski jezici su: Basic,
Pascal, Fortran, C, C++, Java, Delphi, VisualBasic itd. Većina današnjih operativnih sistema je kreirana („napisana“) u C-u.

Operativni sistem (sistemski softver) je skup programa koji upravljaju harverom,
podacima i izvršavaju naredbe korisnika. Funkcije operativnog sistema su:

  • upravljanje procesorom (CPU),
  • upravljanje memorijom (RAM),
  • upravljanje I/O uređajima,
  • upravljanje podacima i
  • upravljanje aplikacijama.

Dakle, OS kontroliše i upravlja računarom uz pomoć instrukcija korisnika. Ako bi grafički prikazali odnos korisnika i računara onda bi to izgledalo kao na slici
1. Naime, korisnik radi na nekoj aplikaciji (unosi tekst, sluša muziku, projektuje, računa, ...). Aplikacija koristi operativni sistem da bi izvršila obradu podataka na hardveru.

Aplikativni softver ili prosto aplikacije se koriste za izvršavanje određenih poslova na
računaru: obrada teksta, tabelarni proračuni, crtanje, obrada slike, obrada zvuka, komponovanje, kreiranje animacija, učenje, zabava itd. Aplikacije su onaj dio računara koji krajnji korisnik najviše koristi.
Aplikacije koriste operativni sistem da bi pristupile hardveru. Zbog toga se aplikacije kreiraju I prilagođavaju za razne operativne sisteme. Drugm riječima, aplikacija izrađena za Windows
obično neče raditi na PC koji koristi Linux OS. Poznate aplikacije koje se svakodnevno koriste su: za unos i obradu teksta, za tabelarnu obradu podataka, za kreiranje prezentacija, za kreiuranje baza podataka, za kreiranje WEB stranica za čitanje WEB stranica, za kreiranje i obradu slike, za kreiranje grafika i crteža, za obradu zvuka, itd. Slične aplikacije postoje za sve OS. Ovo su aplikacije opšte namjene. Pored njih, postoje aplikacije za posebne namjene (bankarsko poslovanje, evidencija građana, statistika, finansijko poslovanje, itd).


Korisnici kroz aplikacije koriste funkcije računara (obrada, pamćenje i prenos informacija). Da bi aplikacije pravilno funkcionisale treba da su prilagođene operativnom sistemu i da koriste njegove prednosti. Dakle, poznavanje operativnog sistema je neophodan preduslov za kreiranje i koristenje OS.

ZADATAK OPERATIVNOG SISTEMA
Operativni sistem je program koji objedinjuje u skladnu celinu raznorodne djelove
računara i sakriva od korisnika one detalje funkcionisanja ovih delova koji nisu bitni za
korišćenje računara.Znači, operativni sistem ima dvostruku ulogu. S jedne strane, on upravlja
delovima od kojih se sastoji računar (procesor, I/O kontroleri, radna memorija), sa ciljem da oni budu što celishodnije upotrebljeni. S druge strane, operativni sistem stvara za krajnjeg korisnika računara pristupačno radno okruženje, tako što pretvara računar od mašine koja rukuje bitima,bajtima I blokovima u masinu koja rukuje datotekama I procesima.

 

 

 

    Index