Pod pojmom starog Egipta podrazumeva se egipatska država i civilizacija od
praistorije do rimskih osvajanja. Prva upotreba pisma, koja označava početak
istorijskog perioda datirana je u doba pre ujedinjenja Egipta, u doba kulture
Nakada II. Prvo poznato sređivanje pisma i pisani izvori potiču iz doba Nulte
dinastije, u vreme ujedinjenja egipatske države.
Oko reke Nil formirale su se dve države, Donji Egipat u području delte Nila i
Gornji Egipat južno od delte Nila. Oko 3100. godine p.n.e. kralj
Narmer iz
Gornjeg Egipta osvojio je Donji Egipat i stvorio prvu jedinstvenu državu i
utemeljio prvu dinastiju egipatskih faraona. Razdoblje prvih dveju dinastija
naziva se ranim razdobljem (2925. — 2575. p.n.e). U ovom periodu je procvetala
egipatska kultura, koja je jasno ostala egipatska po svojoj religija, umetnosti,
jezika i običaja. Usledilo je razdoblje Starog carstva (2575 — oko 2130. p.n.e)
u kojem su podignute piramide, od koje su najpoznatije Džoserova piramida iz
perioda Treće dinastije i piramide u Gizi iz četvrte, i osvojena Nubija (glavni
grad Memfis).
Za vreme Prvog prelaznog perioda je došlo do raspada jedinstvene države, a
politički prevrati su trajali oko 150 godina. Veće poplave Nila i stabilizacija
vlade su vratile blagostanje u razdoblju Srednjeg carstva koje je dostiglo
vrhunac pod faraonom Amenemhetom i naslednicima iz 12. dinastije (1983 — oko
1600. p.n.e). Drugi period nejedinstva omogućio je semitskim Hiksima da osvoje
Egipat oko 1630. p.n.e. Hiksi su preoteli veliki deo Donjeg Egipa i osnovali
novu prestonicu u Avarisu. Vladar Gornjeg Egipta Ahmos I, osnivač Osamnaeste
dinastije, je proterao Hikse (do 1521. p.n.e.). Usledilo je razdoblje Novog
carstva (oko 1530 — 1075. p.n.e) s glavnim gradom
Tebom.
U tom razdoblju Egipat dostiže vrhunac razvoja i širi se sve do Džeber Barkala
na jug i Eufrata na istok, a nakon 1075. p.n.e. zbog unutrašnjih sukoba snaga
kraljevstva je postepeno slabila. Ovaj period je upamćem po poznatim faraonima
poput: Hatšepsut, Tutmosa III, Akhenatona i njegove supruge Nefertiti,
Tutankamona i Ramzesa II. Prvo istorijsko zabeleženo izražavanje monoteizma se
odigralo u ovom periodu u vidu atenizma.
U trećem prelaznom periodu Egipat su najpre su ga osvojili Nubijci (oko 730 —
664. p.n.e), a potom su ih Asirci i Vavilonci sasvim potisnuli iz Azije. Godine
525. p.n.e. persijski car Kambiz II osvojio je Egipat i od njega stvorio
persijsku pokrajinu. Amirtrej je 404. p.n.e. uspeo da otrgne Egipat od persijske
vlasti. Trideseta dinastija je poslednja domaća dinastija koja je vladala
Egiptom, pre nego što ih je ponovo pokorilo Persijsko carstvo nakon što je
poslednji domaći faraon Nektaneb II poražen u bici 343. p.n.e. |