Strani autori o Ilicu
GERHARD GEZEMAN
IZ "SRPSKOHRVATSKE KNJIŽEVNOSTI"
Vojislav Ilić svijetli još uvijek blagim sjajem zvijezde i u današnjici. Nekada nešto i precjenjivan, zbog savladane klasičnosti svojih idilicno-elegičnih stihova i usljed reakcije protiv podražavalaca narodne pjesme, on danas čini granični kamen u istoriji srpske lirike i jezičke kulture. Njime se prvi put srpska lirika okrenula neopozivo artizmu.
EMIL GEORGIJEV
U srpskoj poeziji Ilić je ono što je u našoj Penčo Slavejkov ili u Češkoj Jaroslav Vrhlicki. Kada zavladava u Srbiji, Bugarskoj i Češkoj, kapitalizam prekoračuje granice ovih zemalja, počinje da učestvuje u svjetskoj trgovini i svjetskim finansijskim operacijama, stvara veze s nizom drugih kapitalističkih zemalja, i poezija slijedi njegov put van domaće zatvorenosti, prekida s domaćom tradicijom i s nacionalnim motivima, ispunjava se "opštečovječanskim" temama - motivima uzetim i iz života drugih zemalja i naroda. Ali, istovremeno osjeća se i nagriženost kapitalizma. Otuda - bjekstvo u daleku prošlost i daleke zemlje, larpurlartizam, stremljenje ka zaokruženoj savršenoj formi i melanholiji u poeziji Vojislava Ilića. No, Ilić ne može da ostane potpuno tuđi socijalnim protivrječnostima i borbama. U nekim od najljepših pjesama njegovih one nalaze mjesto: on ih održava i prožima svoju poeziju stremljenjima ka drugom, boljem svijetu.
ĐOVANI MAVER
Jedina dva lirska pjesnika koji dostojno stoje prema brojnoj grupi pripovjedača jesu Vojislav Ilić (1862-1894) i Aleksa Šantić (1868-1922), koji, međutim, prije pripada XIX nego XX vijeku. Od te dvojice Ilić je nesumnjivo jači i originalniji talenat. Nasuprot lakoći Zmaja Jovana Jovanovića i Đure Jakšića, on je tvorac tananih vezova sa veoma strogim formalnim zahtjevima. Tradicionalnom, a djelimično i banalnom sadržaju njihove lirike, koja je sva u ljubavi, u ličnoj sreći i nesreći i u patriotizmu, on suprotstavlja sadržaje koji su manje opšti, a ponekad čak i suviše traženi. Njegove pjesme su katkada hladne, ali se nikada ne ogrešuju o dobar ukus. Svim ovim osobinama on se jasno odvaja od poezije omladinskog pokreta, a naprotiv, vrlo je blizak velikim ruskim pjesnicima Puškinu i Ljermontovu, od kojih se razlikuje po istaknutoj sklonosti za klasične oblike i klasičan duh. Ipak, ljermontovljevski akcenti su jasno uočljivi između ostalog u pjesmi koja se zove "Anđeo mira".