Paul Cezanne (1839-1906), najstariji od post-impresionista, roden je u Aix-en-Provence, u
blizini mediteranske obale. Covek snažnog osecajnog S ji temperamenta, on je došao u Pariz 1861. godine r nadojen oduševljenjem za romanticare. Delacroix je bio njegova prva Ijubav medu slikarima, i on nikad nije prestao da mu se divi. Slika Hristos u cistilištu (sl. 758) odlikuje se gustim impastom i
krajnje licnom, izražajnom kicicom te "neobarokne faze Cezanneovog razvoja. Ali ova slika isto tako pokazuje kako je mladi umetnik dobro shvatio
sušrinu "Manetove revolucije": to je "slika slike" kao što ih je slikao Manet, a za osnovu mu je poslužilo jedno italijansko delo XVI veka koje je poznavao samo sa reprodukcije (sl. 759). Ono što ga je ovde u stvari zanelo, bio je problem prevodenja jedne renesansne kompozicije u stil Manetovog Frulaša (v. tablu u boji 66): time što ce
"zatvoriti)" produbljeni prostor, izmiriti zahteve površine i dubine. Kao i Manet, Cezanne to osrvaruje na taj nacin što odlucno
i trajno, kao što je umetnost u muzejima". Njegova romanticarska plahost iz šezdesetih godina sada je ustupila mesto jednom strpljivom, disciplinovanom traženju sklada izmedu oblika i boje: svaki potez Idcicom.
Je kao gradevinski kamen cvrsto uklopljen u arhkekturu; ravnoteža izmedu "dve-D" . ^ri-D" J6 manje oštra nego do tada (obratite pažnju na to kako uzorak na tapetu u pozadini uokviruje oblinu glave); a boje su smišljeno kontrolisane tako da stvaraju "akorde" toplih i hladnih tonova, koji odzvanjaju tim platnom. Na Cezanneovim slikama mrtve prirode, kao što j'e Zdela s vocem, SaSa i
jabuke (sl. 760) još se jasno može uociti taj zahtev za tsolidnim i trajnim". Nikad posle Chardina nisu iednostavni svakodnevni predmeti dobili takav
znak; {aj u oku jednog slikara. Pozadina s ornamentima i ovde je opet sjedinjena sa trodimenzionalnim
obliciina, a potezi kicicom stvaraju ritmicni uzorak koji platnu daje njegovu svetlucavu fakturu. Tu opažamo još jedan vid Cczanneovog zrelog stila koji je bio , manje vidljiv na Autoporcretu, a koji ce nas možda u prvom trenutku zbuniti: oblici su smišljeno
uprošceni, a ocmni su tamnim linijama;
Perspektiva je "netacna" i na ciniji za voce i na horizontalnim
površinama, koje kao da su koso postavljene. Što duže proucavamo sliku, to bolje uocavamo tacnost tih na izgled proizvoljnih iskrivljenja. Kad Cezanne sebi dopušta te slobode sa stvarnošcu, njegova namera je da otkrije stalna svojstva koja se kriju u pojavama (svi oblici u prirodi, smatrao je on, zasnovani su na kupi, lopti i oblici). Taj red koji leži u osnovi
spoIjašnjeg sveta bio je pravi predmet njegovih slika, ali < on ga je morao tumaciti onako kako to odgovara " izdvojenom, zatvorenom svetu uramljenog plama. jedan detalj na našoj slici je posebno poucan u ; :,tom pogledu
stalak zdele za voce je nešto malo ^opomeren iz središta, kao da se ovalni oblik cinije, a"odgovarajuci" na pritisak ostalih predmeta, istegao sulevo.
Grada proucavajuci njegovu okolinu kao što su . Claude Lorrame 1 Corot proucavali. okolinu Rima. Jedan. moriv, upadljiv oblik jedne planine po imenu Mont Sainte-Victoire, prosto kao da ga je opsedao;
Njen stenoviti profil koji se nazire naspram
medkeranskog neba pojavljuje se na citavom nizu kompozicija, kakvo je i pozno monumentalno delo
prikazano na slici 761. Tu nema ni traga od covekovog prisustva - kuce i putevi bi samo remetili usamljenu velelepnost prizora. Iznad zida stenovitih litica koje nam presecaju put kao lanac utvrdenja uzdiže se planina u trijumfalnoj jasnoci, beskrajno udaljena, pa ipak isto toliko cvrsta i opipljiva kao i oblici u prvom planu. 1 pored svoje arhitektonske cvrstine prizor je prepun pokreta; ali snage koje tu deluju dovedene su u ravnotežu i potcinjen& vecoj snazi j , umetnikove volje. Ta ukrocena energija, procišcena wi \ iskustvom jedne burne mladosti, daje Cezanneovom ' / zrelom stilu njegovu postojanu cvrstinu.
|