HORDA

          Horda je najprimitivniji oblik etnicke drustvene grupe. U njoj su se odigravale sve zivotne funkcije, od razmnozavanja do nabavljanja potreba za zivot i odgajanja podmlatka. Pracovjek pribavlja hranu skupljanjem plodova, korjena biljaka i lovom.

          Prvi dodiri hordi bili su slucajni, nastali po svoj prilici u trazenju izvora egzistencije, kada je i moglo doci do stapanja manjih hordi u vece, a isto tako do cijepanja hordi na manje grupe, zavisno od okolnosti u kojima su se nasle. U hordi se zajednicki obavljaju svi drustveni procesi neophodni za njenu egzistenciju. Bracne duznosti su se obavljale u sklopu horde sto znaci da su one bile endogamnog karaktera.Tako se pretpostavlja da je vladao primiskuitet.

[ pocetak ]

ROD

          Rod je etnicka zajednica koja je nastala negdje 20 000 godina p.n.e.dakle krajem srednjeg doba divljastva, u mladjem paleolitu, da bi zagazila duboko u neolit. Neolitski covek zivio je u stalnim naseljima gradeci zemunice ili sojenice. U hordama postoji tkz. Promiskuitet, a u rodovima je popularna egzogamija. Za njega je karakteristicna zabrana bracnih odnosa izmedju sestara I brace istog gensa.

          Dok je zena bila glavni proizvodjac, vladala je epoha matrijarhata. U gensovima otac postaje glavar. Clanovi roda su verovali u etnicko porijeklo, simbol zajednickog pretka je totem koji se obicno prikazivao u liku zivotinje ili u obliku biljke. On je dozivljavan kao praotac plemenske zajednice I njen duhovni zastitnik.

          Kako je rod prvenstveno proizvodno-potrosacka skupina te je proizvidnja i potrosnja u rodovskim organizacijama imala kolektivni karakter. Zemljiste je bilo kolektivno vlasnistvo, a plodovi su se zajednicki dijelili isto kao i ulovljena divljac ili riba. Udruzivanjem vise rodova nastale su fratrije ili bratstva, zajednice zasnovane na krvnom srodstvu a udruzivanjem vise bratstava nastala su plemena.

[ pocetak ]

PLEME

          Pleme je etnicka zajednica prvobitnog pretcivilizacijskog drustva, karakteristicnog za metalno doba, u kojem jos ne postoji drzavna organizacija globalnih funkcija nego tu ulogu vrsi patrijarhalna vlast na celu sa plemenskim starjesinama.

          Javilo se zanatstvo kao zasebno zanimanje, a prvobitna razmena u vidu trampe postepeno prerasta u trgovinu. Karakterise ga postojanje patrijarhalne monogamne porodice. Osnovu plemenskog nacina zivota cinili su kolektivna svojina nad sredstvima rada I ravnomerna raspodela proizvoda na sve clanove plemena, zajednistvo teritorija, privrede I dr. funkcija.

          Izmedju srodnih plemena obrazovali su se I plemenski savezi.Srodnost medju plemenima bila je narocito ispoljena u zajednickim borbama protiv drugih plemena, te su vremenom izrasli u trajne plemenske saveze koji se zasnivaju na vojnoj demokratiji I razvijanju ratnickih osobina kao egzistencijalno vaznih za opstanak plemena. Na njegovom vrhu se nalazi poglavica kao ratni vodja, a cuvar duhovne tradicije je vrac. Za pleme je karakteristicno da ima zajednicki govor.

          Celokupni duhovni zivot plemena oslanjao se na stroga pravila ponasanja koja su se cesto izrazavala u obliku zabrana, tkz. Tabu-propisa. Tabuima su oznacavana bica, biljke ili predmeti kojima se pridavala natprirodna moc. Takodje, u ovim zajednicama je razvijena magija, kao vjerovanje u postupke kojima se moze uticati na tok zeljenih dogadjaja.

[ pocetak ]

NAROD

          Narod je etnicka zajednica koja se pojavljuje u istorijskom razdobljuraspadanja drustvenih skupina u kojima se odvijala proizvodnja, te znaci visi tip drustvene zajednice. Novi oblici drustvene podele rada trazili su siru razmjenu, tj. Novo trzuste, drukcije medjusobne dodire i odnose ljudi, drukcije drustvene grupe, kao i promjenu u unutrasnjoj organizaciji tih grupa. Tek raspadom feudalizma i nastajanjem kapitalizmarazvija se kolektivna svijest o novonastalim drustvenim grupama.

          Narod je grupa koja je nastala pod uticajem teritorijalnih, ekonomskih i kulturnih faktora koji su omogucavali ujedinjenje vise plemena u narod kao etnicku grupu.To je praceno prelaskom na nove oblike privredjivanja i novi oblik natplemenske vlasti. Narod se i definise kao skupina veceg broja plemena koja nisu povezana medjusobnim srodstvom, nego zajednickim zivotom na nekoj teritoriji

          Cime je karakteristican narod kao drustvena grupa? Prvo, narod nije povezan vezama po krvnom srodstvu, kao sto su to rodovi i plemena. Drugo, iako je narod prvenstveno etnicka celina, u njemu prodiru elementi iz drugih etnickih grupacija. Trece, narodna zajednica je obiljezena postojanjem zajednickog jezika, sto se objasnjava time da je narodnastao asimilacijom potpuno istih plemena. Cetvrto, na tom stepenu razvitka jos nema zajednickog trzista.

          U reproduktivnom smislu poseban znacaj zadobija individualna porodicapreko koje drzava lakse kontrolise prirastea stanovnistva. Drzava odlucuje o vodjenju ratova koji Imaju ekspanzionisticke motive i solidaristicke razloge i razvijaju etnicku svijest o zajednickom porijeklu i zajednickoj sudbini. Drzava tako odrzava cjelovitost naroda predstavljajuci njegovog zastitnika I faktora njegovog razvoja, cuvara parcijalnih, ali i zastitnika opstih interesa. Stariji narodi ( Egipcani, Jevreji, Grci I dr.) nastaju u starom vijeku, neki nastaju kasnije, dok drugi i u najnovije doba.

[ pocetak ]

NACIJA

Nacija nije nista drugo do narod na nesto visem stupnju istorijskog razvoja. Termin nacija ima smisla da bi se njime oznacila stvarno nova istorijska situacija u kojoj se nalazi etnicka zajednica u savremenom drustvu. Odlucujuci faktori nastanka nacije su:

2. Formiranje apsolutistickih monarhija I narodnih dinastija

3. Kulturno-psiholoski faktori, koji su imali uticaja na formiranje razlicitih teorija drustva.

4. Religija kao faktor homogenizacije naroda u nacij

5. Geografski faktor koji neki teoreticari o naciji smatraju za najznacajnije faktore prerastanja naroda u naciju.

          Pojam nacije vezuje se za latinske izraze nacio nasci i natus, u prevodu roditi, biti rodjen. Nacija kao termin proizilazi iz romanskih jezika. Postavlja se pitanje sta je naime nacija. To je etnicka zajednica gradjanskih drustava koja nastaje sa formiranjem jedinstvenog trzista, drzave, i kulture.

          Brojne teorije o naciji mogu se grupisati u pet razlicitih teorija: spiritualisticka - objektivno idealisticka; vulgarno - materijalisticka; subjektivno - psiholoska; empirijsko - pozitivisticka; marksisticka.

          Nacionalni preporod naroda nastupa u Evropi, u XIX vijeku, za koji se kaze da je vijek nacionalnig budjenja. Nacionalno pitanje medju balkanskim narodima ostalo je do danas nereseno zbog stalnog mijesanja velikih sila koje su svojom voljom ili po pozivu nezadovoljnih grubo intervenisale za malu korist jednih i na veliku stetu drugih, a najvise u svom interesu.

          Nerijesena nacionalna pitanja tj. Skup pitanja vezanih za samoopredjeljenje, slobodan i nesmetan razvitak bude nacionalne pokrete. Pretjerana naklonost prema svojoj naciji brzo se pretvara u mrznju prema drugoj (sovinizam). Tipican primjer sovinizma je antisemitizam ili mrznja prema Jevrejima koja je akumulirala narocito nakon Drugog svjetskog rata. Nude se dva tipa rjesenja:

2. Lenjin-ov, koji daje pravo slabijoj naciji na samoopredjeljenje do otcjepljenja.

[ pocetak ]

ZAKLJUCAK

          Danas u svijetu postoji mnogo etnickih zajednica. Svaki narod tezi da bude etnicki cist. Etnicke karakteristike, kao sto su jezik, vjera, obicaji, kultura, povezuju jedan narod ali ga i razdvajaju od drugih naroda. Tako nastaju razlike medju narodima a one dovode do konflikata, time i do ratova.

          Dakle grupisanje medju narodima po etnickim karakteristikama ima svoje prednosti, ali i nedostatke.Svaka nacija ima svoju tradiciju koju zeli sacuvati. Medjutim, danasnje covjecanstvo tezi integraciji, povezivanju svih naroda, kao i brisanju etnickih granica u cilju postizanja trajnog mira u svijetu. To bi znacilo pobjedu solidarnosti i tolerancije u cijelom svijetu.

          Da li je moguce zbrisati etnicke karakteristike kao da nisu nikad ni postojale? Covjek treba razvijati svoje etnicke karakteristike, usavrsavati ih do te mjere da se njima ne podsticu nejednakosti, vec mir, ljubav i tolerancija.

[ pocetak ]