STANOVNISTVO


U Juznoj Americi stanovnistvo je u rasnom pogledu veoma izmijesano, ali je u nekim zemljama dosta jedinstveno. Do sredine 19- og vijeka doseljavali su se uglavnom samo Spanci i Portugalci, a otada i Italijani, Nijemci, Francuzi i drugi. U juznom dijelu kontinenta u znatnom broju ima i jugoslovenskih iseljenika, najvise u Argentini, Brazilu i Cileu. U tesko pristupacnim andskim i niskim ekvatorijalnim predjelima odrzali su se rasno cisti Indijanci. Zajedno sa mesticima oni cine vecinu stanovnistva u nizu zemalja. Inace u amerikama nije bilo vecih rasnih ograda i predrasuda, pa su se rase mijesale u velikim razmjerama. Iz mijesanih brakova nastali su brojni melezi - mestici, mulati i zambosi (mestici su melezi iz mjesovitih brakova bijelaca i Indijanaca, mulati - iz mjesovitih brakova bijelaca i crnaca i zambosi iz mjesovitih brakova crnaca i Indijanac). Bijelci su u vecini samo u juznom dijelu, u umjerenoj i suptropskoj klimatskoj zoni ( u Argentini, Urugvaju i Brazilu ), a crnaca i mulata ima najvise u tropskim oblastima. Mada rasna segregacija nije izrazena, bijelci u vecini pripadaju imucnom dijelu drustva. Indijanci i crnci su, sa malim izuzecima, siromasni slojevi stanovnistva ( neskolovana, nekvalifikovana radna snaga ), a malezi najcesce zauzimaju nesto vise drustvene polozaje. U nizu zemalja nepismeno je preko 50% stanovnistva . Nepismenost je daleko veca medju Indijancima i crncima nego medju bijelcima. U Juznoj Americi ima vise gradova koji se ubrajaju medju najvece gradove svijeta. Doseljavanje stanovnistva iz Evrope je u novije vrijeme oslabilo. Glavni pravci migracija u poslijeratnom periodu su iz sela u velike gradove . Masovno doseljavanje poljoprivrednog stanovnistva ne odgovara potrebama velikih gradova, u kojima su slabi uslovi za zaposljavanje. Te su seobe izazvane siromastvom seljaka i pojacane visokim prirodnim prirastajem. Tako su u svim vecim gradovima nastala siromasna predgradja - favele, u kojima su kuce izgradjene od lima starih buradi, sanduka, dasaka i sl. To su migracije prelivanja siromastva i bijede iz sela u gradove. Najveci gradovi Juzne Amerike su Sao Paolo ( 17 miliona stanovnika ), Buenos Ajres ( 13 ), Rio de Zaneiro ( 12  ), Lima ( 6 ), Santjago      ( 5 ) i Bogota ( 4 ).

 


Od sticanja nezavisnosti, u zemljama Juzne i citave latinske Amerike privreda se razvijala sporije nego u Angloamerici.Vecina zemalja Latinske Amerike stekla je nezavisnost pocetkom proslog vijeka, samo 30 - 40 godina kasnije od SAD. Medjutim, one su i dalje ostale ekonomski i politicki zavisne od vodecih evropskih zemalja i SAD. Slabiji drustveno - ekonomski razvoj bio je uslovljen zadrzavanjem polufeudalnih odnosa u poljoprivredi i na selu. U vlasnistvu pojedinaca i preduzeca iz SAD su mnoge plantaze, rudnici, fabrike i druga preduzeca. U privredi najveci znacaj ima poljoprivreda, u nekim zemljama rudarstvo, a u gotovo svim zemljama manje ili vise razvijena je i preradjivacka industrija ( narocito u Brazilu i Argentini ). U vecini zemalja najveci dio poljoprivrednog zemljista svojina je malobrojnih domacih i stranih veleposjednika. Na drugoj strani, siromasni seljaci i bezemljasi cine 70 do 90% ukupnog poljoprivrednog stanovnistva. Neki veleposjedi ( hacijende ) veci su od 1 000, a neki i od  10 000 h. Neki premasuju i 100 000 h. Vlasnici veleposjeda dozvoljavaju bezemljasima da se nasele i sagrade kolibe na veleposjedu i da koriste malo zemlje. Zauzvrat poljoprivredni radnici moraju 3 - 4 dana nedjeljno besplatno da rade na posjedu veleposjednika. ceste pojave su i napolica i uzimanje zemlje u zakup. Postoje i veliki posjedi u vlasnistvu domacih i stranih kapitalista, na kojima rade najamni radnici za male nadnice. Glavne kulture na plantazama i primorskim tropskim oblastima su secerna trska, kakao, banana i ananas, a u unutrasnjosti, pored kafe, gaje i pamuk i duvan. Kafa se gaji na velikim plantazama, ali je gaje i siromasni seljaci i napolicari. Najveci svjetski izvoznici kafe su Brazil i Kolumbija. U cjelini uzev, u vecini zemalja, zivotni standard vecine stanovnistva je nizak. U najtezim uslovima zive bezemljasi, siromasni seljaci i rudari. Znata dio stanovnistva se nedovoljno hrani. Uobicajeni pratilac siromastva je vrlo rasprostranjeni alkoholizam i u andskim zemljama uzivanje droge. Dugo vec, napredne drustvene snage vode borbu za ukidanje polufeudalnih odnosa i za sprovodjenje agrarnih reformi. Najveci protivnici sprovodjenja neophodnih reformi su veleposjednici koji se bore, de se stanje kakvo je odrzava i dalje. 
     

<<