U Juznoj Americi stanovnistvo je u rasnom pogledu veoma izmijesano,
ali je u nekim zemljama dosta jedinstveno. Do sredine 19- og vijeka
doseljavali su se uglavnom samo Spanci i Portugalci, a otada i
Italijani, Nijemci, Francuzi i drugi. U juznom dijelu kontinenta u
znatnom broju ima i jugoslovenskih iseljenika, najvise u Argentini,
Brazilu i Cileu. U tesko pristupacnim andskim i niskim ekvatorijalnim
predjelima odrzali su se rasno cisti Indijanci. Zajedno sa mesticima
oni cine vecinu stanovnistva u nizu zemalja. Inace u amerikama nije
bilo vecih rasnih ograda i predrasuda, pa su se rase mijesale u
velikim razmjerama. Iz mijesanih brakova nastali su brojni melezi -
mestici, mulati i zambosi (mestici su melezi iz mjesovitih brakova
bijelaca i Indijanaca, mulati - iz mjesovitih brakova bijelaca i
crnaca i zambosi iz mjesovitih brakova crnaca i Indijanac). Bijelci su
u vecini samo u juznom dijelu, u umjerenoj i suptropskoj klimatskoj
zoni ( u Argentini, Urugvaju i Brazilu ), a crnaca i mulata ima
najvise u tropskim oblastima. Mada rasna segregacija nije izrazena,
bijelci u vecini pripadaju imucnom dijelu drustva. Indijanci i crnci
su, sa malim izuzecima, siromasni slojevi stanovnistva ( neskolovana,
nekvalifikovana radna snaga ), a malezi najcesce zauzimaju nesto vise
drustvene polozaje. U nizu zemalja nepismeno je preko 50% stanovnistva
. Nepismenost je daleko veca medju Indijancima i crncima nego medju
bijelcima. U Juznoj Americi ima vise gradova koji se ubrajaju medju
najvece gradove svijeta. Doseljavanje stanovnistva iz Evrope je u
novije vrijeme oslabilo. Glavni pravci migracija u poslijeratnom
periodu su iz sela u velike gradove . Masovno doseljavanje
poljoprivrednog stanovnistva ne odgovara potrebama velikih gradova, u
kojima su slabi uslovi za zaposljavanje. Te su seobe izazvane
siromastvom seljaka i pojacane visokim prirodnim prirastajem. Tako su
u svim vecim gradovima nastala siromasna predgradja - favele, u kojima
su kuce izgradjene od lima starih buradi, sanduka, dasaka i sl.
To su migracije prelivanja siromastva i bijede iz sela u gradove.
Najveci gradovi Juzne Amerike su Sao Paolo ( 17 miliona stanovnika ),
Buenos Ajres ( 13 ), Rio de Zaneiro ( 12 ), Lima ( 6 ), Santjago
( 5 ) i Bogota ( 4 ).
|
Od sticanja nezavisnosti, u zemljama Juzne i citave latinske Amerike
privreda se razvijala sporije nego u Angloamerici.Vecina zemalja
Latinske Amerike stekla je nezavisnost pocetkom proslog vijeka, samo
30 - 40 godina kasnije od SAD. Medjutim, one su i dalje ostale
ekonomski i politicki zavisne od vodecih evropskih zemalja i SAD.
Slabiji drustveno - ekonomski razvoj bio je uslovljen zadrzavanjem
polufeudalnih odnosa u poljoprivredi i na selu. U vlasnistvu
pojedinaca i preduzeca iz SAD su mnoge plantaze, rudnici, fabrike i
druga preduzeca. U privredi najveci znacaj ima poljoprivreda, u nekim
zemljama rudarstvo, a u gotovo svim zemljama manje ili vise razvijena
je i preradjivacka industrija ( narocito u Brazilu i Argentini ). U
vecini zemalja najveci dio poljoprivrednog zemljista svojina je
malobrojnih domacih i stranih veleposjednika. Na drugoj strani,
siromasni seljaci i bezemljasi cine 70 do 90% ukupnog poljoprivrednog
stanovnistva. Neki veleposjedi ( hacijende ) veci su od 1 000, a neki
i od 10 000 h. Neki premasuju i 100 000 h. Vlasnici veleposjeda
dozvoljavaju bezemljasima da se nasele i sagrade kolibe na veleposjedu
i da koriste malo zemlje. Zauzvrat poljoprivredni radnici moraju 3 - 4
dana nedjeljno besplatno da rade na posjedu veleposjednika. ceste
pojave su i napolica i uzimanje zemlje u zakup. Postoje i veliki
posjedi u vlasnistvu domacih i stranih kapitalista, na kojima rade
najamni radnici za male nadnice. Glavne kulture na plantazama i
primorskim tropskim oblastima su secerna trska, kakao, banana i ananas,
a u unutrasnjosti, pored kafe, gaje i pamuk i duvan. Kafa se gaji na
velikim plantazama, ali je gaje i siromasni seljaci i napolicari.
Najveci svjetski izvoznici kafe su Brazil i Kolumbija. U cjelini uzev,
u vecini zemalja, zivotni standard vecine stanovnistva je nizak. U
najtezim uslovima zive bezemljasi, siromasni seljaci i rudari. Znata
dio stanovnistva se nedovoljno hrani. Uobicajeni pratilac siromastva
je vrlo rasprostranjeni alkoholizam i u andskim zemljama uzivanje
droge. Dugo vec, napredne drustvene snage vode borbu za ukidanje
polufeudalnih odnosa i za sprovodjenje agrarnih reformi. Najveci
protivnici sprovodjenja neophodnih reformi su veleposjednici koji se
bore, de se stanje kakvo je odrzava i
dalje.
|