Solunski front
Ofanziva na Solunskom frontu uslijedila je tek 15. septembra. U zoru, 1. septembra, počela je saveznička ofanziva na liniji Soko - Dobro Polje - Veternik sa strahovitom vatrom iz 580 topova. Dan potom, pošto je artiljerija prokrčila put, krenula je na juriš srpska i francuska pješadija. Njihov nalet bio je neodoljiv. Ključan sukob je bio u bici kod Dobrog polja u kome je front probijen. Na istočnom dijelu fronta Bugari su uspjeli da zaustave britanske i grčke snage u bici kod Dojranskog jezera i pojavila se nesigurnost među komandantima da li da se nastavi ofanziva ili pređe u odbranu. Tada je regent Aleksandar izdao energičnu istorijsku zapovijest: „Napijred, u slavu ili smrt!“ Srpsko napredovanje nastavljeno je istim poletom, pomagano od francuskih pješačkih i konjičkih jedinica. Bugarska, videći rastrojstvo svoje vojske, a inače nezadovoljna ponašanjem svojih saveznika, riješila se brzo na separatan mir. Već 13. septembra javili su se njihovi emisari tražeći mir. Kada je stiglo njihovo izaslanstvo u Solun, bugarski predstavnici ponudili su generalu Epereu da pređu na njihovu stranu. Epere je odgovorio vojnički kratko: „Nikako. Vi ste pobijeđeni i podnosite zakon pobijediočev.“
Uslovi za mir ipak nisu bili mnogo teški. Učinjeno je
mudro da nijedan srpski puk ne bude upućen u Bugarsku, da ne bi došlo do teških
scena osvete. Kralj Ferdinand odrekao se prijestola i 21. septembra napustio je
Bugarsku zauvijek. Slom bugarske vojske i prodiranje saveznika s juga ubrzali su
i slom Austrougarske. Tada su postale skoro krilate rijeci: „Bolje i kraj sa
strahotama, nego strahote bez kraja.“ Njemci su pokušavali da hitnim
pojačanjima, dovedenim iz Rusije i Rumunije, zaustave napredovanje saveznika s
juga, ali nisu dobili dovoljno vremena da se reorganizuju. Pred Nišem 47
njemačkih bataljona, na utvrđenim položajima, nije moglo zaustaviti 27 srpskih.
Potukavši 11. njemacku armiju, koja je 1915. godine zauzela Beograd,
12. oktobra
1918. u Niš ulaze snage Prve srpske armije na čelu sa vojvodom Petrom Bojovićem.
Poslije Niša, neprijatelja su odbacili i kod Paraćina i kod Kruševca i u drugim manjim okršajima, pa su već 19. oktobra stigli u Beograd. Neprijatelj nije mogao da se održi ni na liniji Save i Dunava. Njegova je snaga bila slomljena i demoralisana, i to bez izuzetka. Pobijedonosna srpska vojska nije se zadržala na svom domu, da se poslije tolikog zamora odmori i da okupi svoje rasturene ukućane, nego je nastavila svoj pohod. Dana 21. oktobra obrazovana je Jadranska divizija koja je krenula preko Albanije i Crne Gore prema moru, a 5. novembra ulaze u Cetinje i nastavljaju prema moru gdje se još nekoliko nedjelja nastavljaju borbe. 4. novembra Prva srpska armija ulazi u Bosnu, a dva dana kasnije ulazi svečano u Sarajevo. Dana 14. novembra Prvi srpski bataljon ulazi u Zagreb, a dan kasnije srpska vojska ulazi i u Rijeku.
|
Front u blizini Niša |