Sistem organa za disanje
(Respiratorni sistem) obavlja razmjenu gasova izmedju organizma i
spoljasnje sredine. Procesom difuzije se preko respiratornih
povrsina uzima kiseonik, a otpusta ugljen-dioksid u spoljasnju
sredinu. Kiseonik (O2) je vecini organizama neophodan za odvijanje
metabolickih procesa.
Kao krajnji
proizvod disanja oslobadja se ugljen-dioksid( CO2).
Organe za disanje čine: nosna
šupljina, ždrijelo, grkljan, dušnik, bronhi (sa njihovim manjim
granama koje se granaju u plućima) i pluća. Strujanjem kroz nosne
šupljine, zrak se u sluznici pročišćava od prašine, te se vlaži i
zagrijava do uobičajene tjelesne temperature. Pročišćavanje se vrši
u svim gornjim dijelovima respiratornog sistema sve do pluća.
Pročišćeni zrak odlazi u ždrijelo prema grkljanu. Na početku
grkljana nalazi se grkljanski poklopčić (epiglotis). On kao poklopac
na raskrsnici otvara put prema dušniku dok dišemo, a zatvara ga kad
prolazi zalogaj.
Bronhije su dijelovi respiratornog sistema koji sprovode
zrak iz dušnika u pluća, odnosno bronhiole i dalje alveole.
Dušnik (lat. trachea) je
dio disajnog puta kod viših hordata. On polazi od grkljana i spušta
se u grudnu duplju. U zidovima dušnika nalaze se hrskavičavi
prstenovi, koji ga drže stalno otvorenim za prolaz zraka.
Unutrašnjost je obložena sluzokožom.
Dušnik se račva u dušnjačke cijevi, koje ulaze u pluća, gdje se
granaju u dva glavna bronha (lijevi i desni), a bronhije se u
plućima dalje granaju u sve sitnije bronhiole.
Nos je kao dio
respiratornog sistema primarni organ kroz koji ulazi zrak. U govoru,
nos omogućuje rezonancu. Nos je također organ za miris, te se u
nosnoj šupljini nalaze mirisne ćelije. Čestice mirisa lijepe se i
otapaju u sluzi koju proizvodi nos te tako šalju impulse u mozak i
tako se osjeća miris.
Pluća se nalaze unutar grudnog kosa zauzimajući njegov
najveći dio, zaštićena rebrima. Sastoje se od lijevog (lat. plumo
sinister) i desnog (lat. plumo dexter) plućnog krila. Lijevo plućno
krilo ima dva, a desno tri režnja (lat. lobus) koji se dalje dijele
u režnjiće (lat. lobulus), izvana su obavijeni opnom koja se naziva
pleura (porebrica). Unutarnji dio te opne koji prekriva plućna krila
zove se visceralna pleura (poplućnica), a vanjski dio koji oblaže
stijenku prsnog koša (rebra) parijetalna pleura (stjenčana
porebrica). Pluća su donjim dijelom naslonjena na ošit - mišićnu
pregradu koja se nalazi između prsne i trbušne šupljine.
Grkljan (lat. larynx) je
organ respiratornog sistema koji je smješten u prednjem dijelu
vrata. Organ je cjevastog obilka i počinje otvorom u donjem dijelu
ždrijela (hipofarinksu), a nastavlja se u dušnik (trachea). Glavna
funkcija organa je disanje, dok je evolucijom prilagođen fonaciji.
|