IMUNITET

          Životinje su tokom evolucije razvile složene sisteme odbrane od neželjenih uljeza, kao što su virusi, bakterije, i druge materije porijeklom iz hrane, vode ili vazduha, koje mogu da uđu u organizam i izazovu različite bolesti i ugroze život. Opasnosti ne vrebaju samo iz spoljašnje sredine. I u samom organizmu može da dodje do poremećaja, kao što je, na primjer, nekontrolisano umnožavanje ćelija  koje izrastu u tumor iz kojeg može da se razvije i rak, protiv čega organizam takodje mora da se bori.

          U sastav imunog sistema ulaze limfni organi(limfni čvorovi, slezena, grudna žljezda, krajnici), ćelije( prvenstveno limfociti), hemijski modulatori. Imuni sistem možemo podijeliti na:

• Prirodni/urođeni/nespecifični imunitet:

Prisutan je u organizmu od rođenja do smrti. Ima sposobnost prepoznavanja stranog agensa, ali ne i vrste ntigena. Stalno je aktivan,u pripravnosti je i prije nego što antigen prodre u organizam. Ne ostavlja memorijski zapis o susretu sa stranim antigenom. Reakcija je uvijek jednako brza i efikasna.

Komponente prirodnog imuniteta su: anatomske barijere(koža, sluzokoža, omotači organa), ćelije(eozinolfili, neutofili, bazofili, monociti), hemijski modulatori, inflamatorni odgovor.

• Stečeni/adaptivni/specifični imunitet:

U organizmu se razvija tokom života. Ima sposobnost razlikovanja stranog agensa. Ostavlja memorijski zapis o susretu sa stranim antigenom. Svaka naredna reakcija je brža i efikasnija. Razlikujemo dvije vrste stečenog imuniteta:

1. Ćelijama posredovani imuni odgovor: Za ovaj imunitet su zaslužni T limfociti.Glavnu ulogu imaju T limfociti. Ćelijski imuni odgovor se odvija tako što T limfociti dolaze u direktan kontakt sa antigenom, čak i bez lučenja antitela od strane B limfocita.Ćelijski imuni odgovor značajan je kod virusnih i gljivičnih infekcija, kod malignih tumora, transplantacije organa.T limfociti ne stvaraju antitela, već luče supstancije koje se nazivaju citokini. Ti molekuli deluju kao posrednici između ćelija i uništavaju oštećene ćelije, ili podstiču druge ćelije imunog sistema na imuni odgovor. T limfociti su zaduženi za prepoznavanje  stranih antigena u organizmu. Na njihovoj površini nalaze se receptori, po strukturi slični onima na B limfocitima, ali ne i identični. Ti receptori još u fazi embrionalnog razvoja stiču sposobnost prepoznavanja onoga što ne pripada organizmu kao i prepoznavanja izmenjenih ćelija samog organizma. Na svim ćelijama u našem telu nalaze se histokompatibilni antigeni, pa i na samim limfocitima. Ako dođe do promene tih antigena što se dešava najčešće nakon virusne infekcije, ili pojave malignih ćelija, ili ako se u organizmu nađu ćelije sa drugačijim antigenom (kao kod transplantacije), T limfociti se aktiviraju i uništavaju takve ćelije, dok one zdrave bivaju pošteđene. 

2. Humoralni imuni odgovor: Zasniva se na stvaranju specifičnih antitela protiv određenog antigena. Antitela su supstance koje se još nazivaju i imunoglobulini a luče ih B limfociti. Nakon prodora antigena u organizam i njegovog prepoznavanja, B limfociti se pretvaraju u plazma ćelije koje luče antitela protiv jednog ili više antigena koji su prouzrokovali imunu reakciju. U organizmu postoji pet vrsta antitela tj. imunoglobulina (Ig)  i to: A, G, M, E i D. Međusobno se razlikuju po hemijskom sastavu i strukturi.
   IgM i IgD nalaze se na ćelijskoj membrani limfocita i predstavljaju receptore za antigene. Zahvaljujući njima dolazi do prepoznavanja antigena. Tada dolazi do diferencijacije B limfocita u plazma ćelije koje luče specifična antitela. Dolazi do vezivanja antitela za strani antigen, što prouzrokuje njegovu precipitaciju, inaktivaciju (u slučaju virusa), lizu (eritrocita), fagocitozu (bakterija).
   Na koji način postajemo imuni? Kod imune osobe koja je već jedanput bila u dodiru sa određenim antigenom, u krvi ostaju tzv. limfociti B memorije koji se prilikom ponovnog prodora istog antigena u organizam aktiviraju tako što se brzo razmnožavaju i pretvaraju u plazma ćelije koje luče velike količine specifičnih antitela. To je razlog zašto se od nekih bolesti kao što su boginje, zauške i sl. oboli samo jedanput. Limfociti B memorije i antitela imaju sposobnost da zaustave razmnožavanje uzročnika bolesti čim uđe u organizam, tj. pre razvoja simptoma bolesti.

Faze stečenog imunog sistema su:

1. Prepoznavanje antigena.
2. Aktivacija limfocita.
3. Efektorna faza(eliminacija antigena)
4. Uspostavljanje homostaze i održavanje memorije.

• Prirodni aktivni imunitet: Razvija se kad antigen prodre u organizam i organizam se aktivno bori protiv njega.
• Prirodni pasivan imunitet: Prenos antigena iz organizma majke u organizam fetusa ili novorođenčeta(dojenje)
• Vještački aktivan imunitet: Postiže se vakcinacijom.
• Vještački pasivan imunitet: Postiže se upotrebom seruma( na primjer: ujed zmije)

<<Nazad