Sveti Sava (po rodjenju Rastko Nemanjic) rodjen je oko 1174. u dezevackom kraju na planini Goliji, a preminuo je 14. januara (po julijanskom kalendaru) 1236. u Trnovu u Bugarskoj, pri povratku sa hodocasca u Jerusalimu. Sveti Sava bio je prvi srpski arhiepiskop, svetitelj i prosvetitelj. Bio je najmladji sin velikog zupana Stefana Nemanje i prvi srpski arhiepiskop.

Izborio se za samostalnost raske arhiepiskopije od Vizantije 1219. godine i postavio temelje danasnje Srpske pravoslavne crkve.

Rastko Nemanjic je u mladosti od oca dobio Zahumlje na upravu. Medjutim, Rastko je pobjegao na Svetu goru i zamonasio se u ruskom manastiru Svetog Pantelejmona. Zajedno sa ocem Stefanom, zamonasenim kao Simeon, Sveti Sava je osnovao Hilandar i izgradio jos 14 manastira, i tako ostao zabiljezen kao ktitor prve srpske duhovne zajednice na Svetoj gori.

Sava se vratio u Srbiju, kako bi zaustavio gradjanski rat.

U Studenici je 1209. godine osnovao bolnicu, prvu na podrucju srpske drzave.

Istovremeno se bavio prosvetiteljskim radom, nastojeci pribliziti svojim sunarodnicima osnove vjerske i svjetovne pouke, da bi se 1217. vratio na Svetu goru. Sava je 1219. izborio autokefalnost srpske crkve, a patrijarh ga je imenovao za prvog srpskog arhiepiskopa. Ostao je arhiepiskop sve do 1233. godine, da bi ga potom zamijenio njegov ucenik Arsenije. Na povratku sa jednog od hodocasca iz Svete zemlje 1236. smrt ga je zatekla u tadasnjoj bugarskoj prestonici Velikom Trnovu. Njegove mosti je u manastir Milesevu prenio njegov necak kralj Vladislav. Srpska crkva u to vrijeme nije bila samostalna, vec podredjena ohridskoj arhiepiskopiji i imala je samo tri episkopije (Ras, Lipljan i Prizren) u kojima su vladike bili Grci. Sava odlazi u Nikeju kod vaseljenskog patrijarha Manojla Sarantena i vizantijskog cara Teodora Laskarisa, trazeci autokefalnost srpske crkve. Sestog decembra 1219. godine raska episkopija postaje arhiepiskopija, a Sava prvi srpski arhiepiskop.

Njegovim ustolicenjem za arhiepiskopa utemeljena je i samostalna Srpska pravoslavna crkva.   

Savina djela "Nomokanon" i "Sinodik pravoslavlja" postali su pravni i duhovni stubovi srpske drzavnosti. Zakonopravilo Svetog Save bilo je prvi srpski ustav. Zakonopravilo je uredjivalo veliku oblast drustvenih odnosa, crkvenih i gradjanskih. Presadjivanjem rimsko-vizantijskog prava Srbija je postala sastavni dio evropske i hriscanske civilizacije.

Po povrtaku u Rasku Sava osniva osam novih episkopija (zetsku, hvostansku, humsku, toplicku, budimljansku, dabarsku, moravicku), medju kojima i zicku, koja postaje sjediste nove srpske arhiepiskopije. Novoizgradjeni manastiri su bogato darovani imanjima, njivama, sumama, vinogradima, pasnjacima i vocnjacima. Savin kult u narodu bio je jak. Poslije jednog ustanka Srba protiv Osmanskog carstva, turski komandant Sinan-pasa je 1594. spalio Savine mosti na Vracaru, koje su do tada bile cuvane u manastiru Mileseva. Smatra se da su Turci Savine mosti spalili u uvjerenju da ce tako unistiti vjeru i svaki uticaj Svetog Save na Srbe. Na mjestu za koje se vjeruje da se to odigralo podignut je Hram Svetog Save.