7. NAJZNAČAJNIJI AKTIVNI VULKANI SVIJETA

Vezuv - vulkan koji se nalazi kod Napulja u Italiji danas je jedan od najpoznatijih aktivnih vulkana. Za njegove erupcije zna se još od vremena prije nove ere. Snažna erupcija ovog vulkana (79.god n.e.) sručila je ogromne količine lave, pepela, pijeska i drugog razdrobljenog vulkanskog materijala, zajedno sa gasovima i parom na obližnje gradove Pompeju i Herkulanum sa oko 20.000 stanovnika i potpuno ih uništila. Još i danas stoje ruševine gradova, kao i sačuvani ostaci katastrofalne poslijedice ove erupcije. Druga jača, katastrofalana erupcija dogodila se 1631.godine, kada je nastradalo preko 3.000 ljudi, a prašina iz vulkana dospjela čak do Carigrada. I u ovom, HH vijeku, bilo je više snažnih erupcija koje su izbacile ogromne količine vulkanskog materijala, koji se slivao čak do mora i pustošio okolinu Vezuva. Posljednja jača erupcija bila je 1944. Otada je Vezuv miran. Vrlo često stoji uobičajeni oblak pare nad 1267 m visokim vulkanskim vrhom i nad sporednim vrhom Monte Soma visine 1120 m.

Slika 11. Pogled na ostatke Pompeje

Etna - jedan od najkatastrofalnijih vulkana uopšte. Nalazi se na Siciliji. Po svijim snažnim i katastrofalnim erupcijama poznat je od davnina. Pored glavnog kratera, Etna ima još oko 1.000 bočnih, manje aktivnih kratera. Od erupcija Etne u više navrata stradala su naselja na Siciliji, a naročito gradovi Mesina i Katanija. Tako, na primjer, 1666. godine erupcija Etne uništila je 50.000 ljudskih života, a samo 3 godine kasnije preko 50 naselja i 94.000 ljudi. Između ostalih, pamti se i erupcija iz 1908. godine, kada je nastradalo oko 100.000 ljudi na Siciliji. Kao i Vezuv, i Etna je danas aktivan vulkan.

Vulkano i Stromboli na Liparskim ostrvima u Sredozemnom moru. Tokođe su aktivni vulkani, čije su erupcije nešto slabije od erupcija Vezuva i Etne.

Krakatau se nalazi između Sumatre i Jave na dalekom istoku. Jedan je od starih vulkana čije su erupcije veoma snažne i sa obilnim materijalom, samim tim i katastrofalne po okolinu. Jedna od težih erupcija dogodila se 1883. godine, kada je razoreno ranije nastalo vulkansko ostvo, a vulkanski pepeo prekrio Zemlju prekrivačem debelim i do 60 m. Od erupcije se ustalasala morsko-okeanska voda, tako da su talasi ponegdje dostizali i do 30 metara u visinu, koji su uništili brodove u moru i sve objekte na obali. Broj ljudskih žrtava - 36.000. Isto tako, uskovitlana je i atmosfera čiji su talasi više puta opasali cijelu Zemlju.

Mon pele - vulkan koji je imao samo jednu, ali izuzetno katastrofalnu erupciju 1902. godine. Nalazi se na ostrvu Martiniku u Karipskom zalivu (Srednja Amerika). NJegova iznenadna eksplozija izbacila je ogroman užareni oblak gasova i pare sa vulkanskim pepelom, koji se brzo sručio niz strme padine ostrva i u trenutku pokrio grad San Pjer, tako da je uništio cio grad i svih 28.000 njegovih stanovnika.

Vulkani Tihog okeana - poređani uz obale ovog okeana (ima ih oko 360) predstavljaju vulkanski najmobilniji dio Zemlje. Javljaju se duž obala Južne, Srednje i Sjeverne Amerike, zatim preko Aljaske na sjeveru, odakle se protežu na obale Azije, sve do Australije na jugu. Veliki broj, naročito aktivnih i snažnih vulkana, nalazi se na Kamčatki, Kurilskim ostrvima, zatim, na teritoriji Japana, gdje je najpoznatiji vulkan Fudžijama, Filipinskim ostrvima itd. U središtu Tihog okeana, jedan od najpoznatijih podvodnih vulkanskih predjela predstavljaju Havaji, gdje se nalaze vulkani Mauna Loa, Mauna Kea i Kilauea.

Vulkani Atlantika - veći broj vulkana pod vodom Atlantskog okeana ima meridijalni pravac, a pruža se skoro čitavom dužinom Atlantika. Vezani su za veliki podvodni greben duž čije ose ide snažan razlom, kojim izbijaju iz potkornih dijelova ogromne mase materijala. Iako je teško registrovati sve podvodne vulkane, pretpostavlja se da se na ovoj liniji javlja preko 70 aktivnih vulkana, poređanih od Grenlanda na sjeveru, preko Islanda, Azorskih ostrva zapadno od Portugalije, Kanarskih ostrva, sve do krajnjih južnih ostrva Atlantika.

Vulkani Mediterana - pojas brojnih vulkana poređanih od Sredozemnog mora na zapadu, preko Kavkaza, Indije, sve do dalekog Sudanskog arhipelaga na istoku.

Vulkani Afrike - na istočnim obalama Afrike duž razloma meridijalnog pravca pružanja, javlja se manji pojas vulkana od kojih je najpoznatiji Meru (4.559m) i Kilimandžaro (6.000 m).

sl.12. Kilimandžaro