Biografija

Albreht Direr (Albrecht Durer), sin zlatara Albrehta Direra starijeg, rodjen je 21.05.1471. godine u Nirnbergu kao trece od osamnaestero dece. U pocetku uci zlatarski zanat u radionici svog oca, ali vec rano u njemu preovladavaju sklonosti prema slikarstvu o cemu svedoci “Autoportret” (crtez,1484.godina). Godine 1486. stupa u radionicu vodeceg nirnberskog slikara Volgemuta. Godine 1490. odlazi na tada uobicajeno cetvorogodisnje putovanje, najpre u Kolmar da poseti tada najpoznatijeg nemackog slikara M.Songauera, ali ga ne nalazi zivoga. Boravi u Bazelu i Strazburu, ali je na poziv oca 1494. opet u Nirnbergu, gde se uskoro ozenio. Godine 1494. opet je na putu. Dolazi preko Alpa u Veneciju.Put kroz Alpe otkrio mu je prirodu: prostrani horizont, svezina boja i naslucivanje zracne perspektive u njegovim akvarelima iz Tirola predstavljaju novost u evropskom slikarstvu.Poznavanje proporcije tela, sto Direr bez sumnje duguje Italiji, i vlastita spoznaja prirode postaju sada osnovni elementi njegovog slikarstva vrativsi se u Nirnberg 1495. godine, otvara vlastitu radionicu i radi pretezno grafiku, bakroreze s prizorima iz svakodnevnog zivota i drvoreze. Pored grafika Direr u ovom periodu slika i manji broj portreta i religioznih kompozicija. Portretiranje je smatrao najvaznijim zadatkom slikarstva. U stvari Direr je prvi u njemackoj umetnosti uzdigao portret do samostalne sliksrke vrste. Razumljivo je stoga, da je Direr i sebe cesto slikao. Godine 1498. nastaje nejgov drugi “Autoportret”, a 1500. poslednji, idealizovani “Autoportret”.
Znacenje Direrovih autoportreta nisu samo zabiljezene fizicke promene lica, nego i postepeno misaono sazrevanje umetnika. U ovom razdoblju nastaju zanimljive i u to vreme jedinstvene studije cveca i biljaka u akvarelu i crtezi zivotinja ( “Mladi zec” 1502.). Iznenada 1505. odlazi u Veneciju. Verovartno ga je vodila zelja da jos jednom vidi Italiju, sada kao zreo i samosvestan umetnik.Odmah po dolasku dobija od tamosnjih nemackih trgovaca narudzbu i 1506. godine dovrsava cuvenu “Bogorodicu od ruzarija” za njihovu crkvu S. Bartolomeo. Preuzevsi venecijansku kompozicijsku shemu Direr je stvorio delo u kojem se najvise priblizio renesansnom idealu lepote. Slika je pobudila veliko interesovanje i Direr odjednom postaje slavan. Obasut narudzbama i materijalno osiguran mogao je u Veneciji mirno raditi u svom ateljeu gde ga posecuju izmedju ostalih Djovani Belini i sam duzd. U prolece 1507. ponovo je u Nirnbergu. Nakon puta u njegovom stvaranju se ocituju duboke promene. Linija, dotad bitan elemenat njegovog slikarstva, ustupa mesto sirem i slobodnijem oblikovanju volumena u prostoru uz pomoc svetla i tonskih odnosa. Za duze vreme Direr napusta slikanje i radi grafiku. Posle 1510. dovrsava nekoliko zasebnih listova u bakrorezu, koji po svojoj umetnickoj snazi, misaono-poetskom sadrzaju i tehnickoj savrsenosti znace krajni domet unutar Direrovog grafickog opusa: “Vitez, smrt i djavo” (1513.), “Sveti Jeronim u celiji” (1514.) i “Melanholija” (1514.). Direr je u vise navrata kao dvorski slikar vrsio narudzbe za cara Maksimilijana. Sudeluje na izradi “Trijumfalnog luka” (1515.). Iznenadna smrt Maksimilijana nagoni ga na put u Holandiju, da od novog cara Karla V dobije potvrdu svoje rente. Oko 1520. odlazi u Antverpen, a zatim putuje Holandijom, docekivan svuda s velikim pocastima. Iste godine Direr je ponovo u Nirnbergu. Nije poznato kada je usledilo putovanje u Rigu, gde je 1523. dovrsio “ Bogorodicu sa svecima” za tamosnju katedralu. Vrativsi se u Nirnberg nekoliko godina radi iskljucivo portrete.Poslednje svoje delo “Cetiri apostola” Direr je naslikao 1526. Umro je 06. 04. 1528. u rodnom Nirnbergu.

Direr je idejno i osecajno duboko povezan s opztim stanjem i razvojem misli u Nemackoj na prelazu vekova. To je vreme zivog duhovnog kretanja, poletno vreme rane Reformacije, humanista i vladara mecena. Nemacko gradjanstvo, a posebno nirnbersko, zivelo je medjutim i dalje u idejnoj atmosferi gotike. Upravo u sukobu izmedju tradicije i nonog izrasla je Direrova umetnost ne kao negacija gotike, nego kao velika sinteza strastvene goticke osecajnosti i lepote novih oblika, koja je prodirala s juga. Prvi je od nemackih slikara presao Alpe i bio u Italiji, ali nije dospeo u ovisnost o njenim oblicima , sto vise, Italija mu je u sustini ostala strana. Stvorio je vlastitu umetnost, koja je znacila najpotpunije i najdublje kreativno sagledanje smisla i ideje Reformacije, kojoj je pripadao svom dusom. Njegova umetnost ima sudbonosno znacenje za celokupni razvoj nemackog slikarstva u periodu sve jaceg prodiranja italijanskog uticaja na sever.