CAROBNI   BRIJEG

(Istorijska osnova romana)

     Tomas Man je jedan od prvih pisaca koji su sagledali opasnost od prvog agresora, fasizma, i koji su knjizevnim djelom ustali u borbi protiv njega. Ta borba cini osnovu romana Carobni brijeg.  
    Rad na romanu zapoceo je u julu 1913. godine i do izbijanja rata nastala je , mozda, trecina romana, ali je samu ideju dobio jos krajem proljeca 1912. godine, kad je boravio u Davosu gdje se lijecila njegova zena. Zato se moze reci da je roman sastavljen od autobiografskog i neautobiografskog. Ono sto je autobiografsko je sam boravak u Davosu, gdje je Man upoznao majku dva bolesna sina, madam Sosa, Spanjolku, te upravnika kojeg je identifikovao sa Berensom. Rasprava O Bozjoj drzavi i zlom spasenju ima slicnosti sa javnom raspravom oko demokratije koju je Man vodio sa bratom Hajnrihom.
     Ocevidno "roman jednog vremena" govori o tome da se bije bitka izmedju humanosti i nehumanosti, slobode i neslobode, ali i da humanost i sloboda nemaju borca koji bi se za njih uspjesno izborio. Izmedju frontova je obican njemacki gradjanin, cesto pokoleban i zbunjen, koji se ne moze opredijeliti ni za totalitarizam ni za slobodu i demokratiju. Hans Kastorp, glavni junak ovog romana, je, u stvari, predstavnik ove gradjanstine, a Setembrini i Nafta su olicenje sila koje se neprestano bore i sukobljavaju. Dakle, Carobni brijeg vecinom sadrzi sliku svoga vremena.     
     Knjizevno sredstvo za stvaranje ove slike pruzio je realisticki postupak u prikazu likova. Takodje je sam ambijent zacarane planine posluzio da prica bude izdvojena iz svakodnevice i da se stvore uslovi za razmatrajnja sustine. Kastorp, Setembrini, Nafta, Sosa, Berens, Krokovski, Cimsen, Peperkorn, Albin, Vezal, Ferge, gdja Ster i svi drugi, samo naizgled vode obican zivot bolesnika u sanatorijumu a, u stvari, predstavljaju sliku bolesne Evrope pred Prvi svjetski rat. Sanatorijum predstavlja nezdravu ratnu sredinu u kojoj se zarazi svako ko boravi u njoj.       Roman prikazuje vrijeme politickih netrpeljivosti; u njemu su ugrozeni covjek i covjecnost, Avetinjski svijet bolesnih olicava tezinu i problem rata. Otuda je pravi smisao rasprave O Bozjoj drzavi i zlom spasenju u opomeni: hoce li se u novu istorijsku epohu uci sa ocuvanim covjecnim dostignucima dosadasnje istorije ili bez njih?  
     Tomas Man je u svom djelu raspravljao velika pitanja epohe kao problem covjeka i pokazao se kao mislilac koji duboko tumaci svoje vrijeme. U vecini svojih romana, on je kroz svakodnevne literarne teme opisivao velike istorijske prelome.