Umjetnost

FILM

Prva filmska projekcija u SAD održana je 1896. godine u New Yorku.

Ubrzo poslije toga nastaju tzv. «nickel odeoni», preteče kino dvorana, a film postaje masovna zabava. Američka filmska industrija počinje zapravo 1909. godine, kad se prvi producenti organizuju u MOTION PICTURE PATENTS COMPANY. S Th.H.Inceom počinje istorija westerna, dok je Nijemac E. Lubitsch otac hollywoodske komedije (Ljubavna parada, 1929.). R. Flahertz se istakao kao pionir na polju dokumentarnog filma (Nanook sa sjevera). U razdoblju nijemog filma nastaju remek djela Charliea Chaplina, protkana burleskom, poezijom i tragikom. Početkom tridesetih godina, s pojavom zvučnog filma, pojavljuju se neki novi žanrovi. Razvija se i muzički film i filmska revija. Walt Disnez učvršćuje svoju dominaciju u sferi animiranog filma, stvarajući niz popularnih junaka.

            Pred II Svjetski rat cvjetao je dokumentarni film. Pedestih godina javlja se serija filmova tzv. «buntovništva bez razloga». Šezdesetih počinju prvi uticaji televizije na film, produkciju. Javljaju se samostalnije produkcije. U to doba dolazi do procvata naučno-fantastičnog filma. Sedamdesete godine donose novije, slobodnije i mozaičnije, stilske strukture. Američki film je kvalitetom i kvantitetom u vrhu svjetskog filma.

MUZIKA

Autohtona muzika domorodačkih indijanskih plemena u SAD, održala se uglavnom na primitivnom stepenu, i pojavljuje se u više različitih muzičkih dijalekata.

Pjesme i plesovi redovno su sastavni dio kultnih i magijskih obreda, a prate i društveni život – takmičenja, lov, radne procese. Muzički repertoar se prenosi usmenom predajom i čuva kao plemenski posjed. Muziciranje prvih britanskih kolonizatora (puritanaca) ograničavalo se na pjevanje psalama u crkvama, dok je svjetovna muzika osuđivana. Poslije ratova za nezavisnost, izgrađivanju muzičkog života na prelazu u XIX vijek mnogo su doprinijeli visokoškolovani muzičari doseljenici iz Evrope.Oko 1850. godine jačaju njemački uticaji i započinje period germanizacije američke muzike. S XX vijekom počinje razdoblje punog procvata američke muzike. Izgrađuju se najmodernija pozorišta i koncertne dvorane. U stvaralaštvu američke muzike iščezavaju njemački uticaji, a jak odjek dobija francuski impresionizam. Posebnu grupu čine kompozitori koji su na elementima američke narodne zabavne muzike (song) i jazza razvili specijalni američki stil izražen pretežno u tzv. Zabavnoj muzici, posebno u novoj tipično broadwazskoj scenskomuzičkoj vrsti – musicalu.

Među novim pojavama u muzici XX vijeka, naročito je originalan doprinos SAD – jazz muzika.

KNJIŽEVNOST

          Američka književnost počinje u XVII vijeku s osnivanjem prvih kolonija doseljenika iz Engleske, na istočnoj obali SAD, u području Virginije i New Englanda. Oni su imali religiozna obilježja. Puritanske kolonije bile su uređene prema načelima stroge kalvinističke teokratije, pa se u njima javlja mnoštvo teoloških spisa, u osnovi praktičnog političkog značaja, često veoma polemičkih. Anne Bradstreet (1612-1672) je prva žena koja je na engleskom jeziku objavila zbirku pjesama (1650). Poezija je u XVIII vijeku bila pod uticajem engleskog neoklasicizma. Početkom XIX vijeka književnost je sve više počela da izražava američku nacionalnu svijest. Shvatanja i stremljenja evropskog romantizma dolazila su do izražaja u romanima J.F.Coopera, koji su prikazivali američku prirodu i istoriju, odnose doseljenika i domorodaca i lik usamljenog, plemenitog, jednostavnog i grubog pionira na granicama civilizacije. Njegov «Posljednji Mohikanac» i drugi romani (Priče Kožne Čarape), prva su američka djela koja su u Evropi stekla veliku popularnost i uticala na razvoj pustolovnog žanra. Sredinom XIX vijeka cvjeta filozofski i književni pokret transcendentizma, koji ima važnu ulogu u intelektualnom životu Amerike. Kapitalističku eksploataciju i sistem robovskog rada crnaca osuđivao je J.Woolman. Uz pokret za ukidanje crnačkog ropstva u XIX vijeku, vezano je ime pjesnika J.G.Whittiera, međutim književno djelo koje je odigralo najveću ulogu u oslobađanju crnaca bio je roman «Čiča Tomina koliba» H. Beechet Stowea. Karakterističan američki humor javlja se u usmenoj narodnoj predaji i razvija u komičnim i satiričnim novinarskim zabilješkama. Taj humor je postigao svoj vrhunac u djelima S.L.Clemensa, poznatog pod pseudonimom Mark Twain. Za razvoj realizma zaslužan je W.D.Howells. Naturalizam se javlja s novelama S.Cranea, čiji je najpoznatiji roman «Crvena značka za hrabrost» klasično djelo o postepenom pretvaranju bojažljivog vojnika u hrabrog. Već se prvi američki pjesnici u XX vijeku odlikuju izvjesnom opornošću izraza, neposrednošću misli i odricanjem od kasnoromantičnih «ukrasa». U XIX vijeku kniževna kritika postaje kao usputna djelatnost pjesnika, pripovjedača, mislilaca, dok se u XX vijeku razvija kao posebna književna vrsta.