Istorija Rusije u XVII je istorija konzervatizma crkve i države. Carevi i njihovi savjetnici bili su podozrivi prema svim spoljnim uticajima koji bi mogli da zaraze istinsku rusku tradiciju. Stanovnistvo u cijelini bilo je podvrgnuto disciplini koja nikad nije bila u potpunosti efikasna ali je imala za cilj da pojedince podredi interesima drzave. Opšta mjerila lične kulture bila su na nevjerovantno niskom nivou. Car Aleksej je uživao glas dobrodušnog čovjeka, no i on je, bez ustezanja, neprimjereno jednom vladaru, dizao ruku na najviše državne dostojanstvenike, a učestala sadistička bičevanja knutom postala su pravila svakodnevnice. Pijančenje je bilo opšta pojava, a rodoskrnavljenje i seksualne perverzije bile su česte, naročito među nižim staležima, gdje su velike porodice često živjele u jednoj prostoriji. Okrutnost i nedolično ponašanje bilo je pravilo, a ne izuzetak u Rusiji.

*
* *

U XVII vijeku razvojem robno-novčane privrede, nauke, filozofije i kulture u cjelini nastale su svestrane promjene u društvu većine evropskih država. Zato se ovaj period u evropskoj istoriji naziva epoha prosvijećenosti. U državnoj politici vladajuća ideja je da monarh treba da ima apsolutnu vlast, ali da vlada u duhu ideja prosvijećenosti čime se teži modernizaciji zemlje u svakom pogledu osim u političkom. Takav državni poredak istoričari su nazvali prosvijećeni apsolutizam. On se razvio u svim evropskim zemljama, ali naročito je došao do izražaja u do tada nerazvijenoj Rusiji, u kojoj se carski apsolutizam oslanjao na rusko plemstvo i pravoslavnu crkvu. I pored određenog privrednog i kulturnog napretka, Rusija je bila odvojena od privrednih I kulturnih tokova zapadne Evrope. Pravi preobražaj Rusija doživljava za vrijeme vladavine Petra Velikog (1682 – 1725) čije reforme i osvajanja na Baltiku otvaraju vrata Rusiji za uključivanje u evropski tok razvoja i ulazak u red evropskih velesila, vršeći snažan uticaj u međunarodnoj politici.