ZVIJEZDE

Zvijezda je brilijantna ogromna sfera vruceg gasa cija je energija proizvedena u unutrasnjim nuklearnim reakcijama. Zvijezde se nalaze unutar galaksija. Galaksije ne sadrze samo zvijezde, nego i oblake gasa i prasine.Ovi gasovi se nazivaju maglice, i u njima su zvijezde rodjene. U maglicama se nalazi vodonik koji se pod uticajem gravitacije i zvijezda vrti sve brze. Milionima godina sve vise vodonika ulazi u ovaj vrtlog. Reakcije koje se desavaju medju atomima vodonika zagrijavaju oblak gasa. Kada temperatura dostigne temperature od oko 15 000 000 stepeni Celzijusovih, u unutrasnjosti dolazi do nuklearne fuzije. Ogromna toplota proizvedena od fuzije uzrokuje zgusnjavanje gasa i stvaranje proto-zvijezde.Ovo je prvi korak u evoluciji zvijezde. Rastuca proto-zvijezda nastavlja da akumulira jos mase. Kolicina mase koju moze da akumulira zavisi od kolicine materije u maglici iz koje je proto-zvijezda nastala. Kad se masa stabilizuje ona postaje zvijezda. Zvijezda ce nastaviti da zari milione i milijarde godina. Posto je ona uzarena, vodonik je konvertovan u helijum u sredistu zvijezde zbog nuklearne fuzije. Srediste postaje polako nestabilno i zvijezde pocinju polako da se stezu, dok se vanjski slojevi zvijezde, koji se sastoje vecinom od vodonika, pocinju siriti. Posto se sire, oni se i hlade i zare crveno.Tada zvijeda dolazi do faze crvenog diva.Crvena je zato sto je hladnija nego proto-zvijezda i veca zato sto su se vanjski slojevi prosirili. Sve zvijezde imaju isti put nastanka do faze crvenog diva. Kolicina mase zvijezde tada odredjuje kakav je njen dalji zivot.

ZVIJEZDE SREDNJE VELICINE
Kod velikih crvenih divova, vodonik u vanjskim slojevima nastavlja da gori a temperatura u sredistu pocinje da raste. Na temperaturi od 200 000 000 stepeni Celzijusovih, helijumovi atomi grade ugljenikove atome u jezgru. Zadnji sloj vodonika se odvaja od sredista i cini prsten oko njega. Ovaj prsten se naziva planetarna maglica. Kad su zadnji atomi helijuma u jezgru konvertovani u ugljenikove atome, zvijezda srednje velicine pocinje da polako umire. Gravitacija uzrokuje da se zadnje kolicine materije pocinju skupljati ka unutrasnjosti i stezati. Ova faza naziva se faza bijelog patuljka, koja je veoma zbijena. Oni zrace veoma sjajnom bijelom svjetloscu, a kada njihova energija iscezne oni umiru. Zvijezda tada dolazi u fazu crnog patuljka.

MASIVNE ZVIJEZDE
Kada zvijezda dodje do faze crvenog patuljka, u njenom sredistu nastavlja da raste temperatura dok se helijumovi atomi konvertuju u atome ugljenika. Gravitacija skuplja atome ugljenika ka sredistu dok temperatura ne dostigne vrijednost od 600 000 000 stepeni Celzijusovih. U ovom stadijumu ugljenikovi atomi formiraju teske elemente kao sto su kiseonik i azot. Fuzija se natavlja dok ne krene formiranje gvozdja. U ovoj fazi fuzija prestaje i gvozdje pocinje apsorbovati energiju. Ova energija je oslobodjena u jako snaznim eksplozijama koje se nazivaju Super-Nova. Super-Nova moze obasjati nebo nekoliko nedjelja. Temperatura u Super-Novoj moze dostici do 1 000 000 000 stepeni Celzijusovih. Ove temperature mogu dovesti do stvaranja novih elemenata koji se mogu pojaviti u maglicama kao resultat eksplozije Super-Nove. Srediste masivne zvijezde koje je 2-4 puta masivnije od naseg Sunca zavrsava kao neutronska zvijezda. Neutronska zvijezda rotira povremeno i proizvodi radio-talase. Ako neutronska zvijezda proizvodi radio-talase u pulsevima tada se ona naziva Pulsar. Srediste nekadasnje masivne zvijezda koje je sada vec 10 puta masivnije od naseg Sunca nastavlja da bude masivno. Nikakva nuklearna reakcija se ne desava, koja bi pomogla sredistu, zbog cega je ona progutana od strane svoje sopstvene gravitacije. Tako nastaju crne rupe koje redom gutaju svu materiju, energiju i svjetlost koja prodje u blizini. Neke crne rupe imaju svoje kompanjonske zvijezde od kojih uzimaju gasove. Kad gasovi udju unutar crne rupe oni se zagrijavaju i odaju energiju u vidu X-zraka. Crne rupe se detektuju uz pomoc X-zraka koje emituje materija koja upadne u crnu rup.

<<NAZAD