Zvijezda je brilijantna ogromna
sfera vruceg gasa cija je energija proizvedena u unutrasnjim nuklearnim
reakcijama. Zvijezde se nalaze unutar galaksija. Galaksije ne sadrze
samo zvijezde, nego i oblake gasa i prasine.Ovi gasovi se nazivaju maglice,
i u njima su zvijezde rodjene. U maglicama se nalazi vodonik koji se
pod uticajem gravitacije i zvijezda vrti sve brze. Milionima godina
sve vise vodonika ulazi u ovaj vrtlog. Reakcije koje se desavaju medju
atomima vodonika zagrijavaju oblak gasa. Kada temperatura dostigne temperature
od oko 15 000 000 stepeni Celzijusovih, u unutrasnjosti dolazi do nuklearne
fuzije. Ogromna toplota proizvedena od fuzije uzrokuje zgusnjavanje
gasa i stvaranje proto-zvijezde.Ovo je prvi korak u evoluciji zvijezde.
Rastuca proto-zvijezda nastavlja da akumulira jos mase. Kolicina mase
koju moze da akumulira zavisi od kolicine materije u maglici iz koje
je proto-zvijezda nastala. Kad se masa stabilizuje ona postaje zvijezda.
Zvijezda ce nastaviti da zari milione i milijarde godina. Posto je ona
uzarena, vodonik je konvertovan u helijum u sredistu zvijezde zbog nuklearne
fuzije. Srediste postaje polako nestabilno i zvijezde pocinju polako
da se stezu, dok se vanjski slojevi zvijezde, koji se sastoje vecinom
od vodonika, pocinju siriti. Posto se sire, oni se i hlade i zare crveno.Tada
zvijeda dolazi do faze crvenog diva.Crvena je zato sto je hladnija nego
proto-zvijezda i veca zato sto su se vanjski slojevi prosirili. Sve
zvijezde imaju isti put nastanka do faze crvenog diva. Kolicina mase
zvijezde tada odredjuje kakav je njen dalji zivot.
ZVIJEZDE SREDNJE VELICINE
Kod velikih crvenih divova, vodonik u vanjskim slojevima nastavlja da
gori a temperatura u sredistu pocinje da raste. Na temperaturi od 200
000 000 stepeni Celzijusovih, helijumovi atomi grade ugljenikove atome
u jezgru. Zadnji sloj vodonika se odvaja od sredista i cini prsten oko
njega. Ovaj prsten se naziva planetarna maglica. Kad su zadnji atomi
helijuma u jezgru konvertovani u ugljenikove atome, zvijezda srednje
velicine pocinje da polako umire. Gravitacija uzrokuje da se zadnje
kolicine materije pocinju skupljati ka unutrasnjosti i stezati. Ova
faza naziva se faza bijelog patuljka, koja je veoma zbijena. Oni zrace
veoma sjajnom bijelom svjetloscu, a kada njihova energija iscezne oni
umiru. Zvijezda tada dolazi u fazu crnog patuljka.
MASIVNE ZVIJEZDE
Kada zvijezda dodje do faze crvenog patuljka, u njenom sredistu nastavlja
da raste temperatura dok se helijumovi atomi konvertuju u atome ugljenika.
Gravitacija skuplja atome ugljenika ka sredistu dok temperatura ne dostigne
vrijednost od 600 000 000 stepeni Celzijusovih. U ovom stadijumu ugljenikovi
atomi formiraju teske elemente kao sto su kiseonik i azot. Fuzija se
natavlja dok ne krene formiranje gvozdja. U ovoj fazi fuzija prestaje
i gvozdje pocinje apsorbovati energiju. Ova energija je oslobodjena
u jako snaznim eksplozijama koje se nazivaju Super-Nova. Super-Nova
moze obasjati nebo nekoliko nedjelja. Temperatura u Super-Novoj moze
dostici do 1 000 000 000 stepeni Celzijusovih. Ove temperature mogu
dovesti do stvaranja novih elemenata koji se mogu pojaviti u maglicama
kao resultat eksplozije Super-Nove. Srediste masivne zvijezde koje je
2-4 puta masivnije od naseg Sunca zavrsava kao neutronska zvijezda.
Neutronska zvijezda rotira povremeno i proizvodi radio-talase. Ako neutronska
zvijezda proizvodi radio-talase u pulsevima tada se ona naziva Pulsar.
Srediste nekadasnje masivne zvijezda koje je sada vec 10 puta masivnije
od naseg Sunca nastavlja da bude masivno. Nikakva nuklearna reakcija
se ne desava, koja bi pomogla sredistu, zbog cega je ona progutana od
strane svoje sopstvene gravitacije. Tako nastaju crne rupe koje redom
gutaju svu materiju, energiju i svjetlost koja prodje u blizini. Neke
crne rupe imaju svoje kompanjonske zvijezde od kojih uzimaju gasove.
Kad gasovi udju unutar crne rupe oni se zagrijavaju i odaju energiju
u vidu X-zraka. Crne rupe se detektuju uz pomoc X-zraka koje emituje
materija koja upadne u crnu rup.
|