Sunđeri su vodeni organizmi,veličine od jednog centimetra do preko jednog metra.Većina ih živi u morima, a samo nekoliko vrsta u slatkoj vodi. Najjednostavnije su višećelijske životinje,specifično građene,jer nemaju tkiva i organe. Vode sesilan način života, što znači da su pričvršćeni za podlogu i pasivno se hrane. Mlade jedinke žive samostalno, a od njih pupljanjem nastaju kolonije. | |
Pojedinačni sunđer je u obliku mješka. Donjim dijelom je pričvršćen, a na gornjem dijelu je otvor , oskulum (osculum). Tjelesni zid sunđera je građen od dva sloja ćelija,spoljašnjeg ektodermaa i unutrašnjeg endoderma, a izmedju njih se nalazi mezogleja. Ektoderm je građen od pločastih ćelija, a endoderm od ogrličastih ćelija sa bičem koje se nazivaju hoanocite. Umezogleji se nalaze ameboidne ćelije koje imaju različite funkcije. Luče skeletne elemente, prenose hranjiva materije, sadrže pigment pa daju boju sunđerima, obrazuju gamete itd. Skelet može biti od mineralnih materija (kalcijumkarbonata ili silicijum dioksida) ili od organske materije spongina. U zidu sunđera su mnogobrojni sitni otvori koji su kanalićima povezani sa paragastralnom dupljom koja preko oskuluma komunicira sa spoljašnjom sredinom. | |
Prema složenosti građe razlikujemo tri tipa sunđera: askon, sikon
i leukon.Kod askon tipa hoanocita se nalaze u zidu gastralne duplje. Kod
sikon tipa sloj mezogleje je nešto deblji, a hoanocite se nalaze u kanalićima
koji spajaju pore sa tjelesnom dupljom.Leukon tip je najsloženiji. Sloj
mezogleje je još deblji, a kanalići se proširuju u komorice u
kojima su smještene hoanocite. |
|
Tok vode kroz sunđer se može dokazati tako što se u njegovoj blizini kapne malo tuša. Obojena voda ulazi kroz pore, a nakon kraćeg vremena izlazi kroz oskulum. Ona sa sobom nosi kiseonik i hranjive čestice. Kiseonik difuzijom prelazi u ćelije sunđera, a iz njih, takođe difuzijom izlazi ugljen – dioksid. Hranjive čestice prihvataju hoanocite, unose ih u svoju unutrašnjost i vare. To je unutarćelijsko ( intracelularno) varenje. | |
Sunđeri se razmnožavaju bespolno i polno. Bespolno se razmnožavaju pupljenjem.Rijetko dolazi do odvajanja pupoljaka, nego oni ostaju uz majku i grade koloniju . Slatkovodni sunđeri stvaraju u jesen posebne unutrašnje pupoljke, gemule. One su građene od embrionlnih ćelija i obavijene dvjema membranama. Sunđer ugiba, a iz gemule se u proljeće razvija nova jedinka. | |
Polne ćelije nastaju od posebnih ameboidnih ćelija. Hermafroditi su, jer ista jedinka stvara i jajne ćelije i spermatozoide. Zreli spermatozoidi se izbacuju kroz oskulum u vodu, a voda ih unosi u druge jedinke u kojima se spajaju sa jajnom ćelijom. Iz zigota se razvija larva koja slobodno pliva, pada na dno i razvija se u sunđer. | |
Moć regeneracije je velika. Možemo ih protisnuti kroz sito i iz svakog djelića razviće se novi sunđer. | |
Na osnovu hoanocita , izvodimo ih iz Choanoflagellata ( bičara sa ogrlicom) , a predstavljaju slijepu granu evolucije koja se nije dalje razvijala. |