maya
Civilizacija Maya je naseljavali Srednju Ameriku, tacnije juzni dio Mexica, Guatemalu, El Salvador i zapadni Honduras. Civilizacija Maja se najvise razvila u periodu od 300 do 900 godine. Velika dosnignuca su postigli u arhitekturi i gradjevinarstvu, a gradili su piramide od kamena, hramove, razvijali skulpturu i postigli velika dostignuca u matematici i astronomiji, o kojima imamo zabiljeske na hijeroglifima. Poslje 900 godine misteriozno se spustaju u podrucje Guatemale da bi se tu u predjelu. Kasnije su ponovo obnovili svoju moc u dijelovima Yucatan Peninsula i tu su razvijali jednu od najnaprednijih civilizacija tog vremena sve do 16. vijeka i dolaska spanskih konkvistadora koji su unistili ovu civilizaciju.
Civilizacija Maya je bila nastanjena u tri regije: u centralnom Mexicu, na tropskom ostrvu sjeverne Guatamale, i na vulkanskom podneblju juzne Guatamale blizu Pacifica, a uopste istorijski razvoj Maya mozemo podjeliti u tri perioda: preklasicni, klasicni i postklasicni.
U mladjem periodu Maya su bili farmeri koji su zivjeli sa porodicama u kucama sa slamenim krovovima. Smatra se da su bili organizovani u neke vrste plemena u kojima je poglavica bio na vrhu. Kao i svi farmeri prvo su poceli obozavati bogove kao sto su bog kise a kasnije i bog kukuruza. Posmatrali su planete, te su tako i napravili kalendar kombinovan sa astronomskim istrazivanjima koji se nazivao almanacs.
Kako se civilizacija Maya razvijala, napredovalo je i drustvo koje je postalo slojevitije. Razvijala se aristokratija, a svakim gradom vladao je kralj cija je uloga bila slicna predjasnjim poglavicama, samo sto ga je sada podrzavala i aristokratija koja se razvila u ovom periodu. Gradovi nizija bili su veliki centri u kojima je zivilo veliki broj ljudi koji su placali poreze od kojih su se izgradjivali hramovi, palate, dvorista, sistemi navodnjavanja i putevi. Zidovi, podovi i ostale povrsine gradjevija su bile obojene posebnim bojama koje su sijale na tropskom suncu.
Kraljevi koji su vladali gradovima su nosili titule ku'l ahau-a. U kasnijem klasicnom periodu kraljevi su obrazovali svoje vijece. Kraljevi su imali i politicku i religioznu moc, tacnike oni su bili i svestenici. Religiozna moc se povecava u postklasicnom periodu. Trgovci su bili veoma znacajni za sam razvoj drustva. Oni su povezivali gradove i trgovali raznim zacinima i drugom robom. Drustvo se djelilo u cetiri klase: svestenstvo koji su ujedno bili i vladajuci stalez, plemstvo, seljastvo koji su 2/3 svojih proizvoda davali pometnutim slojevima i robovi koji su bili osudjeni kriminalci, siromasni seljaci koji su se prodali, ratni zarobljenici i robovi koji su bili kupljeni iz drugih zemalja. Robovi bi poslje smrti svojih vlasnika bili ubijani da bi im mogli sluziti i u zagrobnom zivotu.
Vrhovni bog je bio Hunab Ku koji je prema legendi stvorio svijet i ljude da bi ga obozavali. Vazniji bogovi su jos bili i Itzamna, Chacs, Yum Kaax, Ix Chel i Ixtab.
Doveli su matematiku i astronomiju na zavidan nivo a neka od njihovih dostignuca se ne mogu ni danas dobro razumiti. Oni su prvi poceli da koriste nulu u matematici. Pisali su hieroglifima.
U periodu od 8. do 9. vijeka gradovi nizija naglo pocinju da slabe, sto dovodi do kolapsa. Novostvoreni gradovi su se razvili u predjelu Yucatan Peninsula. U postklasicnom periodu na celu gradova su nasledni vladari koji su se nazivali halach uinic (ahau). Vrhovni svestenik koji se nazivao ahaucan vrsio je sve religiozne obrede. Iz predjela oko Golfskog zaliva dosli su Putini koji su imali veliki uticaj na umjetnost i arhitekturu Maya. Glavni grad je bio Chichen Itza.
U 16. vijeku dolaskom konkvistadora na celu sa Pedrom de Alvaradom bivaju pokoreni.
El Salvador
 |
 |
 |
 |
 |
 |