Jovan Kalvin
(Jean Calvin) francuski je teolog i reformator crkve, rodjen u Nionu (Pikardija,
sjecerna Francuska). Najmladji je od trojice reformatora iz XVI vijeka. Od 1523-
1528. studirao je teologiju u Parizu. Godine 1528. boravio je u Orleanu, a
kasnije u Burgu, gdje je bio pod uticajem protestanata. Izucavao je i pravo kod
najboljih francuskih pravnika. Stekao je sposobnost zdravog rasudjivanja,
interesovanje za politiku, zakonodavstvo i upravljanje, Interesovale su ga i
humanisticke nauke, a posebno rad Erazma Roterdamskog.
Vec 1532.
Kalvin je izdao svoj komentar Senekinog djela De Clementia. Kao
reformator, u pocetkuje bio umjereni humanista. Medjutim, konacno raskida sa
rimokatolicizmom 1533. godine. Bio je ubjedjeni protestant, i kao takav u rodnom
kraju u pocetku nije bio podozrijevan, ali u kasnu jesen 1534. godine
dobrovoljno napusta Francusku. U bazelu se 1536. pojavilo prvo izdanje njegovog
djela Institutio religionis Christinae ( Ustanova hriscanske vjere),
kojom je obuhvaceno cjelokupno njegovo dogmatsko i crkveno ucenje. On pise jasno
ikratko. To je novi pocetak protestantizma.
Osnovna crta
njegovog ucenja jeste shvatanje predodredjenja, odnosno da je moc Bozje volje
bezuslovna, zatim da su ljudi samo orudje volje Bozije. Prema tome, iskljucena
je moc licne covjekove zasluge za spasenje. U ucenju blazenog Avgustina on ima
polaziste i najdalje je u tom pogledu otisao od svih reformatora. Po Kalvinu, za
vjecno spasenje odredjen je samo mali broj ljudi, mimo bilo kakve zasluge. S
druge strane, nikakav napor ne moze spasiti one koji su osudjeni na vjecne muke.
Kalvin svoje misljenje o Bogu zasniva na starozavjetnim spisima. Bogu se treba
pokoravati makar se i protivili onima koji vladaju u ovom svijetu. Zemaljsku
vlast treba postovati samo ukoliko se ona pokorava volji Bozijoj. Crkva je za
njega svako okupljanje naroda gdje se propovijeda pijec Bozija. Za Kalvina su
hljeb i vino u tajni pricesca samo znaci naseg duhovnog opstenja sa tijelom i
krvlju Hrista, ali ih istinski prima samo onaj ko je izabran i blagosloven
istinskom vjerom.
Osnovao je
konzistorij od 12 clanova i 8 pastora koji su pratili moralni zivot vjernika i
sudili onima koji prekrse granicu morala. Kalvin je u Zenevi zabranio igranke,
pozorisne predstave, igre na srecu i gotovo svaki vid zabave. Strogim
kaznjavanjem za moralne prestupe nije postedio nikoga, pa cak i neke clanove
uprave. U kalvinistickom bogosluzenju odstranjeni su svi elementi koji uticu na
cula (ukrasi, simvoli, suvisne ceremonije...). Pastori se biraju demokratski.
Oko Kalvina
se stvara krug neprijatelja, narocito medju mladima. Najveci neprijatelj bio mu
je Mihailo servet, poznanik i ucen covjek. Izazvao je Kalvina na polemiku, ali
ga je ovaj preduhitrio i osudio na smrt kao rimokatolika. Tako je Kalvin postao
prvi reformator koji je sudio onima koji nisu bili clanovi njegove crkve.
Najveci
progon kalvinista (hugenota) bio je u Francuskoj za vrijeme kraljice Katarine
Medici, koja je bila rengent mladog Sharla IX. Ti progoni poznati su kao
Francuski vjerski ratovi. Katolike je predvodila porodica Giz uz pomoc vladara,
a protestante je podrzavao Anri IV od Navare, buduci kralj i muz Katarinine
kcerke Margarite. Kraljica Katarina, u dosluhu sa papom, naredila je da se u
noci izmedju 23. na 24. avgust 1572. godine izvrsi hajka na
hugenote, kada ih je za samo jednu noc ubijeno oko 30.000. Taj dogadjaj poznat
je kao Vartolomejska noc. Papa je naredio da se sluze blagodarenja
za istrebljenje jeretika.
Kalvinizam se
sirio i javio se u Holandiji, Engleskoj, Skotskoj, Njemackoj i Sjevernoj
Americi.