Zemlja na
kraju sveta, zamlja kengura i koala, Aboridzina i
evropskih doseljenika.
Ime Australija potice od naziva “terra australis”, sto znaci juzna zemlja.
U starom i srednjem veku u Evropi se pretpostavljalo da u juznim morima
postoji kopno koje su srednjovjekovni geografi nazivali Nepoznata juzna
zemlja, na latinskom “Terra australia incognita”, pa otuda i naziv
Australija.
Australija je kontinent - ostrvo u jugoistocnoj Aziji. Zajedno sa Tasmanijom
cini Australijski kontinent. Kontinent je ogranicen Timorskim i Araufskim
morem i torensovim prolazom na severu; Koralskim i Tasmanovim morem na
istoku; Indijskim okeanom na jugozapadu i zapadu. Ukupna povrsina komonvelta
iznosi 7.614.500 km2 koju cini 6 drzava: Novi Juzni Vels,
Kvinslend, Juzna Australija, Tasmanija, Viktorija i Zapadna Australija.
Australijski kontinent je sve do XVIII veka bio veoma malo poznat ostalim
narodima. Autohtono stanovnistvo su Aboridzini. Godine 1788. osnovana su
prva naselja britanskih zatvorenika. U XIX veku Australija postaje velka
britanska kolonija, a 1901. godine stanovnistvo federalnih jediica
proglasava nacionalnu nezavisnost.Po povrsini i broju stanovnika Australija
je najmanji i najredje naseljen kontinent. U pogledu prirodnih bogatstava,
privredne razvijenosti i zivotnog standarda stanovnistva ona se ubraja u
prve zemlje svijeta.U njoj zivi oko 400 000 stanovnika iz bivse Jugoslavije.
|
|
|
Geografski polozaj
Australija
je udaljena i izolovana od ostalih kontinenata.
U odnosu na Evropu Australija se nalazi na suprotnoj strani zemljine lopte,
s one strane planete, pa je za nju najudaljeniji deo sveta - plovidbenim
putem preko Sueca udaljena je od Evrope 20 000 km. Udaljenost i izolovanost
Australije od ostalih kontinenata u novije vreme znatno je ublazena.Tako,na
primer, polovinom XIX veka jadrenjaci su plovili izmedju Evrope i Australije
i nazad jednom do dva puta godisnje a sada brodovi taj put prelaze po
nekoliko puta godisnje. Istovremeno, izgradnjom sve vecih brodova njihova
nosivost je povecana i preko stotinu puta. Putnicki avioni, koji nose i do
500 putnika, lete od Evrope do Australije samo oko 24 sata.Osecanje
izolovanosti veoma je ublazeno i zahvaljujuci satelitskoj televiziji, koja
obezbedjuje direktne TV prenose izmedju najudaljenijih delova sveta.
|
|
|
|
Klima
Klima Australije je razlicita od regije do
regije. Tropski region obuhvata oko 40% ukupne povrsine Australije. Jasno su
irazene dve sezone: topla i kisna sezona je tokom februara i marta tokom
koje su severozapadni delovi zahvaceni monsunima; toplu i suvu sezonu
karakterisu cesti jugoistocni vetrovi. Mnogi delovi na severu i severoistoku
Australije imaju prosecnu godisnju kolicinu padavina od 1500 mm dok u
pojedinim delovima Kvinslenda dostize i 2500 mm. U centralnim i severnim
delovima Australije letnje tempereture se krecu u proseku izmedju 27 i 29
C˚. U pustinjsim oblastima suma godisnih padavina je ispod 250 mm. Januar I
februar su najtopliji meseci sa prosecnim temperaturama izmedju 18 i 21 C˚.
Juni i juli su najhladniji meseci sa prosecnom temperaturom oko 10 C˚, dok u
tim mesecima Australijski Alpi imaju prosecnu temperaturu oko 2 C˚.
Bogatstvo
Australije se sastoji od znatnih rezervi boksita, uglja, dijamanata, zlata,
rude gvozdja, prirodnog gasa, nikla, nafte, urana. Australija je takodje
jedan od najvecih proizvodjaca poljoprivrednih proizvoda sa veoma razvijenom
mrezom irigacionih sitema i tehnika.
|
Stanovnistvo
Pocetkom 2000. godine broj stanovnika
Australije iznosio je 19.054.788, sa visokim stepenom urbanizcije. Oko 85%
stanovnika Australije zivi u gradovima. Najnaseljeniji dio je obalski pojas
istoka, jugoistoka i juga kontinenta. Najbrzi rast i koncentraciju
stanovnika ima Kvinslend. Glavni i veliki gradovi Australije su: Sidnej –
morska luka i komercijalni central Melburn – kulturni centar; Brizben –
vazna luka; Pert – znacajno lucko srediste na zapadnoj obali; Adelejd –
poljoprivredni centar; Kanbera - glavni grad Australije.
Priroda
Australija je velika zaravnjena kontinentalna masa, sa srednjom nadmorskom
visinom od 300 m. Velike razvodne planine su najveca planinska regija
Australije sa prosecnom visinom od 1200 m. Planinski venac je podeljen na
nekoliko manjih planinskih regija imenovanih kao Plave planine, Australijski
Alpi, Viktorija, itd. Najvisi vrh Australije je Koscusko u Australijskim
Alpama (2228 m). Zapadna polovina kontinenta je plato na kome su 3 velike
pustinje: Gibsonova pustinja, Velika Viktorijina pustinja i Velika pescana
pustinja. Sredisnji dio kontinenta je Velika australijska nizija. To je
najveci poljoprivredni region u Australiji
Biljni i zivotinjski svet
Biljni i zivotinjski svet Australije i drugih kontinenata veoma se
razlikuju.U Australiji ima oko 10 000 biljnih vrsta, od kojih se
oko 8 000 ne srece nigde drugde u svetu. Uzroci tome su sto se Australija
rasedanjem kopna u veoma dalekoj proslosti odvojila od Afrike i Azije, pa su
se i njeni biljni i zivotinjski svet razvijali bez dodira i veza sa ostalim
kontinentima. Zbog male kolicine padavina Australija je veoma
siromasna biljnim svetom. Sasvim gole pustinje ima vrlo malo. Gotovo svuda
po pustinjama rastu zbunovi zilave bodljikave trave, koji predstavljaju
veoma oskudnu pasu za stoku. Po polupustinjama rasprostranjena je nesto
gusca bodljikava sikara, koju tamo nazivaju skrib. Ona se sastoji od
razlicitog zbunja - akacija, eukaliptusa i drugog.Uz severne i
severoistocne obale su neophodne tropske vlazne sume, a prema jugu na njih
se nastavljaju prvo tropske retke sume i sikare a zatim savane. U juznom
podrucju Kordiljera i na Tasmaniji zastupljene su eukaliptusova i papratove
sume - drvolike paprati rastu do 20 m visine.
U Australiji zivi mnostvo zivotinja koje su na drugim kontinentima davno
izumrle. Takvi su, na primer, sisari torbari, kojih ima oko 230 vrsta
(kenguri, torbar-medved, torbar-jazavac, torbar-vuk, koala i drugi), zatim
kljunari,sisari koji se legu iz jaja. Sve znacajnije kulturne
biljke i zivotinje u Australiju su doneli Evropljani. Pored drugih
zivotinja, oni su doneli i psa, od kojeg je tamo nastala divlja vrsta dingo,
a zatim kunice - pitome zeceve, koji su se toliko namnozili da pricinjavaju
velike stete poljoprivredi i predstavljaju napast za farmere. |
|
|
Reke
U sredistu australijske kopnene mase se nalazi hidrografski system
Meri-Darling cije se vode slivaju u Veliki zaliv na jugu. Povrsina sliva je
preko million km2. Ukupna duzina reka iznosi 5.300 km. Centralna
ravnica ispresecana mnogim rekama, poznata je pod imenom “zemlja kanala”.
Zapadni deo Australije ima nekoliko glavnih reka.Na nekoliko australijskih
reka izgradjeni su hidrosistemi za vodosnabdevanje naselja, navodnjavanje i
zastitu voda. Jedan od najvecih projekata zastite voda je system “Snezne
planine” gradjen vise od dve decenije.Vecina velikih australijskih jezera
ima slanu vodu. Najveca slano jezero su Erovo jezero, From i Torens.
Prostrane oblasti u unutrasnjosti australijskog kopna pogdone za
poljoprivrednu proizvodnju koriste arteske izvore voda koji su obicno na
velikim dubinama. Ukupne procene reserve arteskih voda iznose 2.5 miliona km2.
Najveci arteski baseni su na severoistoku, u blizini Karpenterijskog zaliva.
Australija
je kontinent znatne primarne proizvodnje. Proizvodnja hrane, zita, mesa i
vune su osnova nacionalne ekonomije. Vise od 25% svetske proizvodnje vune je
u Austaliji. Sem poljoprivrede, industrija je bila stalan i znatan faktor
razvoja kontinenta.Sume pokrivaju 14% Australije. Rasprostranjene su sume
eukaliptusa. Koriste se za proizvodnju papira i namestaja. Australijske vode
su bogate zivim svetom. Razvijeno je ribarstvo, industrija i izvoz
najkvalitetnijih proizvoda mora.
Nalazista
zlata bila su razlog za snazan imigracioni proces i izgradnju naselja tokom
XIX veka. Oko 11% svetske proizvodnje zlata pripada Australiji. Najveca
nalazista su u Zapadnoj Australiji. Zlato se izvozi u Japan, Singapur,
Svajcarsku. Zapadna Australija je prostor znatnih rezervi dijamanata i rude
gvozdja. Istovremeno, Australija je vodeci proizvodjac boksita i aluminijuma
u svetu. Znatna je i proizvodnja urana. Gotovo sva proizvodnja je namenjana
izvozu. Najveci rudnici uglja su u Novom Juznom Velsu i Kvinslendu.
Industrija
U najrazvijenije industrijske grane spadaju proizvodnja metalnih artikala,
hrane, saobracajnih sredstava, masina, hemijskih proizvoda, papira. Najvece
industrijske zone se nalaze u Novom Juznom Velsu (specijalno u Sidneju i
Njukastlu) i Viktoriji (Melburn).
Trgovina
Zastita trgovinskih odnosa i posebnih
preferencijala se odvija u okviru zemalja Komonvelta. Australija je clanica
Svetske trgovinske Organizacije (STO), sa Japanom i SAD kao glavnim
partnerima.
Sem navedenih, glavna izvozna trzista su Juzna Koreja, Singapur, Novi
Zeland, Tajvan, Hong Kong i Velika Britanija. Glavni izvozni artikli su rude
gvozdja, ugalj, zlato, meso, vuna, nafta i cerealije. Istovremeno,
Australija uvozi proizvode automobilske industrije, masine i tekstil.
|