PALATALIZACIJA

 

     Alternacije k → č, g → ž  i  h → š, tj. smjenjivanje zadnjonepčanih suglasnika k, g i h njihovim prednjonepčanim zamjenicima č, ž i š nalaze se u slijedećim obličkim i tvorbenim položajima :

bullet

u vokativu jednine imenica muškog roda, kada se k, g i h nađu ispred nastavka -e : vojnik―vojniče, drug―druže, duh―duše;
bullet

u prezentskim oblicima glagola čija se infinitivna osnova završava na zadnjonepčani suglasnik, kada se oni nađu pred -e iz nastavka za prezentsku osnovu : vučem, vučeš... (od vući, čija je infinitivna osnova vidljiva iz aorista vuk-o-h);
bullet

u oblicima množine imenica oko i uho : oči―očiju―očima; uši―ušiju―ušima;
bullet

u izvedenim riječima, kada se zadnjonepčani suglasnici k, g i h nađu pred nastavcima za tvorbu; tako će npr. zadnjonepčani suglasnik
- k iz riječi momak u izvedenici sa nastavkom -e biti zamjenjen prednjonepčanim č: momče;
- g iz riječi drug u izvedenici sa nastavkom -ina biti zamjenjen prednjonepčanim ž :družina;
- h iz riječi prah u izvedenici sa nastavkom -ina, ili -i-(ti) biti zamjenjen prednjonepčanim š : prašina, odnosno prašiti.

Prednjonepčani alternanti č, ž, š za k, g, h nalaze se pred mnogim nastavcima za tvorbu riječi, pa je ova alternacija zastupljena u mnogim primjerima.

           * animacija

    Ni alternacija k, g, h → č, ž, š nije uvijek zastupljena pa postoje sljedeći slučajevi izuzimanja od zamjene zadnjonepčanih suglasnika prednjonepčanim č, ž, š ispred nastavaka sa vokalima e i i :

  1. u pridjevima i zamjenicama : dugi―dugim―dugih―dugima; jaki―jakim―jakih―jakima; tihi―tihim―tihih―tihima;

  2. u oblicima imenica ispred nastavka -e : vojnike, sluge, snahe;

  3. u izvedenim primjerima ispred nastavka -in za njihovu tvorbu od imenica : Ankin od Anka, Zagin od Zaga, snahin od snaha.

  

      HOME