Sam naziv Pravoslavna Crkva, odredjuje da clanovi koji njoj pripadaju pravilno slave, i pravilno ispovedaju veru u Hrista. Pravoslavlje je pravilno razumevanje umom, pravilno verovanje u srcu i pravilno ispovedanje jezikom svega onoga sto nam je sam Bog otkrio o sebi, o svetu i o coveku. Pravoslavlje je zivljenje istinskim vrlinskim zivotom zasnovanom na temelju Bozijih zapovesti, jer vera bez dela je mrtva, kako nas uci Sv. Jakov Apostol, a Gospod nas podseca da ce na Strasnom Sudu svaki covek dobiti po svojim delima. Zbog toga prava vera mora da se pokaze u nasim dobrim delima a dela da budu manifestacija nase prave vere.
Gospod nas Isus Hristos je osnovao svoju Crkvu kojom pakao nece moci ovladati i ona je zivo svedocanstvo Njegovog prisustva u istoriji covecanstva. Sveti Apostoli su razvejali sveto jevandjelsko seme tako da gde je ovo seme padalo organizovala se i rasla nova crkvena jedinica, nova parohija.
Svojim bogatim liturgijskim zivotom i svojom vernoscu apostolskom predanju Pravoslavna Crkva je sacuvala punocu kontinuiteta drevne Crkve za razliku od ostalih hriscanskih religija. Ona ima svoj zivi istorijski put kojim je isla i kojim ide danas posle dvadeset vekova. Pravoslavna Crkva ima milione svetih mucenika, ispovednika koji svedoce njenu svetost kao i bezbroj divnih cuda koja Gospod licno cini ili ih cini preko svojih svetitelja i time potvrdjuje da je Crkva misticno telo Njegovo. Crkvu sacinjavaju ne samo svestena lica nego svi oni koji istinski veruju u Hrista i koji su Svetim Krstenjem postali clanovi tela Njegovog, svi zajedno oni koji su zivi kao i oni koji su se upokojili u veri i poboznosti.
Kroz svoju mucnu i tesku istoriju Crkva Hristova je uvek pobedjivala sve neprijatelje i odolevala je svim istorijskim nevoljama i iskusenjima. Prva tri veka svoje istorije Crkva je bila proganjana od strane neznabozackih vladara, koji su svirepo ubijali i kaznjaveli sve one koji bi ispovedili veru u Vaskrslog Hrista Gospoda, kao svog Spasitelja. Iz ovog perioda Crkve imamo milione Svetih Mucenika i Ispovednika, stradalnika za svetu Veru Hriscansku svih uzrasta, svih rasa, svih drustvenih staleza.
Milanskim Ediktom Crkva Hristova dobija slobodu ispovedanja i rada i ulazi u period kristalisanja svetog ucenja i svetih dogmata. Period od 325 do 787 je period pojave raznih pogresnih ucenja koja su Gospoda Hrista pokusavala da predstave drugacije nego sto On jeste - Sin Boziji. Predvodjena Svetim Duhom, Sveta Crkava je prilikom pojave laznih ucenja sazivala Vaseljenske Sabore, gde bi se okupili Episkopi svih sestrinskih Crkava i pomolivsi se Gospodu projavljivali pravu veru, a lazna ucenja osudjivali i odbacivali. Tako imamo Sedam Vaseljenskih Sabora koji su kristalisali i potvrdili Svetu veru kakva je bila predata od Gospoda preko Svetih Apostola i njihovih naslednika. Tako da je do polovine jedanaestog veka postojala samo jedna Vaseljenska Crkva Hristova.
Godine 1054 doslo je do Velikog raskola u Crkvi Hristovoj. Naime postepeni proces otudjenja izmedju istoka i zapada mogao se primetiti jos u ranim vekovima hriscanstva da bi u srednjem veku dosao do svoje kulminacije. Jezicke i kulturne razlike kao i politicki dogadjaji su dosta doprineli ovom procesu. Carigrad koji je bio prestonica istocnog Rimskog i Vizantijskog carstva bio je srediste istocnog hriscanstva dok je Rim pripadao zapadnom Rimskom carstvu i bilo je u rivalstvu sa istokom. Kako su se kulturne i politicke razlike gomilale, logicno je bilo da su i teoloske razlike dolazile do izrazaja, jer se gubio neposredni dodir sa bogatom bogoslovskom tradicijom hriscanskog istoka. Rimska crkva je pored pocasne trazila i jurizdicijsku vlast nad ostalim crkvama sto se nije slagalo sa istocnom Crkvom koja je smatrala da su sve sestrinske crkve ravne, jednake, a rimskog episkopa su prihvatali samo kao prvog medju jednkima. Za istok najveci autoritet u resavanju dogmatskih pitanja bio je samo Sabor svih sestrinskih crkava, a ne sud i odluke jedne crkve ili jednog episkopa. Tokom vremena rimska crkva je usvojila jos nekoliko pogresnih ucenja medju kojima i nepogresivost pape sto je napravilo jos veci razdor.
Protestantske zajednice koje su se kasnije izrodile iz rimske crkve, protestvujuci protiv pape jos su se vise udaljile od ucenja Sv. Otaca i odluka Vaseljenskih Sabora. Tradicionalniji pravoslavni teolozi uopste ne priznaju crkveni i spasonosni karakter zapadnih crkava dok oni liberalniji prihvataju da Sv. Duh u nekom smislu deluje u okviru ovih zajednica, ali ipak oni ne poseduju punocu blagodati i duhovnih darova jer su postepeno izgubili svesteno predanje.
Sveta Pravoslavna crkva je porodica "autokefalnih" nezavisnih Crkava na celu sa Vaseljenskim Patrijarhom iz Carigrada koji poseduje titularni i pocasni primat kao prvi medju jednakima, sa oko 300 miliona vernih, danas gotovo svuda po svetu svedoci apostolsko i otacko predanje.
|
Organizacija Pravoslavne Crkve je centralizovana sa jednim Patrijarhom, Arhiepiskopom ili Mitropolitom na celu. Ove titule su pocasnog karaktera. Svi episkopi su sasvim jednaki po sili koja im je darovana od Duha Svetoga. Broj autokefalnih Crkava se menjao kroz istoriju. Danas postoje sledece Patrijarsije: Vaseljenska u Carigradu, Aleksandrijska u Egiptu, Antiohijska u Damasku, Jerusalimska u Izraelu, zatim Ruska, Srpska, Rumunska Bugarska i Gruzijska, te Crkve Kipra, Grcke, Poljske, Albanije i Amerike. Postoje i "autonomne" Crkve koje su u kanonskoj zavisnosti od maticnih Crkva. To su Crkve: Ceske i Slovacke, Sinaja, Krita, Finske, Japana, Kine i Ukrajine. Pored ovih postoji veoma brojna pravoslavna dijaspora rasejana po celom svetu koja administrativno pripada Crkvi iz koje potice. Jedinstvo svih autokefalnih, pomesnih i crkava u dijaspori se ogleda u zajednickoj veri, zajednickom liturgijskom opstenju i Hristu koji je glava Crkve.
Danas Pravoslavna Crkva predstavlja neprocenjivu riznicu bogatog liturgijskog nasledja koje potice iz najranijih perioda hriscanstva. Monaski pokret koji vuce svoje poreklo jos iz 3 veka je odbranio pravoslavlje i ocuvalo celokupnu pravoslavnu duhovnost. Bozanstvena Liturgija daje osecaj svestene lepote i velicanstva i stvara ziv i snazan utisak prisustva neba na zemlji. Pravoslavna crkvena umetnost i pojanje imaju veoma znacajnu ulogu u zivotu pravoslanih hriscana jer omogucavaju cak i telesnim culima da osete duhovnu velicinu Bozijih tajni. Ikone u Pravoslavnoj Crkvi pored svojih umetnickih i estetskih kvaliteta imaju i svoju poucnu funkciju. One su prozori u nebo, kojima dozivljavamo realnost Carstva Bozijeg ovde na zemlji.