FRANCUSKA REVOLUCIJA

Francuska je prije revolucije bila apsolutna monarhija s kraljem na čelu i feudalna drzava po ustroju društva. Društvo je bilo podijeljeno u tri staleza

1. sveštenstvo,

2. plemstvo,

3. građanstvo, seljaštvo i ostali.

Sveštenstvo i plemstvo su bili privilegovani neradnici koji su cinili 2% od ukupnog broja stanovnika, dok je najbrojnije bilo francusko seljaštvo (90%) i buržoazija i radništvo-8%.

Budući je gospodarska politika Francuske bio kameralizam (što znači da se količina novca u državi zadržavala punjenjem državne blagajne), to je u pravilu značilo su porezi kojih su prva dva staleža bila oslobođena, bili nametnuti trećem, ionako najsiromašnijem staležu.

U to je doba francuski kralj bio Luj XVlkoji je zbog čestih ratova, novčane pomoći američkim državama u borbi za oslobođenje i brojnih drugih troškova toliko iscrpio državnu riznicu da je 1788. godine proglašen bankrot.

Kralj je tada, nakon 175 godina bio primoran ponovno sazvati Skupštinu državnih staleža. Zastupnici izabrani na izborima širom Francuske sastali su se 5.maja1789 uVersaillesu. Svakom je staležu bio osiguran jednak broj mjesta, što je vladajućim staležima automatski davalo natpolovičnu većinu, pa se treći stalež pobunio zahtjevom za glasanje po zastupnicima, a ne po staležima kako je bilo određeno.

Nakon očekivane negacije zahtjeva, treći je stalež odbacio staleški red i proglasio se Narodnom skupštinom. Skupština je potpisala Prisegu, kojom se obvezala na zasjedanja sve dok država ne dobijeUstav . Po pridruživanju nekih predstavnika plemstva isveštenstva, kralj je bio primoran dopustiti rad Narodne skupštine koja se ubrzo proglasila Narodnom ustavotvornom skupštinom zbog namjere izrađivanja ustava.

Pod pritiskom dvaju vladajućih staleža i gubitka utjecaja, kralj je sazvao vojsku za napad na skupštinu. Čuvši za to, naoružane pariške mase jurišom su oosvojila trvdjavu Bastillie, kraljevski zatvor i simbol starog poretka. U spomen tog događaja i dan danas se 14.julu Francuskoj slavi kao Dan republike.

Uskoro je ustavotvorna skupština ukinula feudalne povlastice i davanja seljaka čime je stari poredak bio zauvijek srušen, a donesena je i Deklaracija o pravima čovjeka i građanina, jedan od temeljnih dokumenata u povijesti ljudskih prava.

Nedugo zatim crkva je sekularizirana, a njena su imanja proglašena državnim dobrom (prodajom tih imanja vlast je pokušala riješiti državnu krizu). 3.septembra 1791 proglašen je prvi francuski ustav kojim je Francuska postala građansko-demokratska ustavna monarhija sa strogom podjelom vlasti na zakonodavnu, izvršnu i sudsku. Na čelu države i dalje je bio kralj, ali sada ograničen u vladavini. Zakone je donosila ustavotvorna skupština preimenovana u Zakonodavnu skupštinu, dok je kralj imao pravo veta i izvršnu vlast. Francuska je podijeljena u 83departmana, cehovi su ukinuti i time je omogućen slobodan razvoj. Seljaci su postali zakupnici zemlje na kojoj su radili, a biračko pravo dano je punoljetnim muškarcima s imovinom određene vrijednosti.

Među pristašama revolucije razvilo se idejno podvojenje, pa tako razlikujemo žirodince, umjerene demokrate iz pokrajine Gironde, i jakobince, ekstremne radikale koji su se okupljali u samostanu Sv. Jakova.

NAZAD