Početkom četrdesetih Jugoslavija se našla
u obruču neprijateljskih zemalja. Osim Grčke, sve druge susedne zemlje
su bule vezane sporazumima za Nemačku i Italiju. Hitler je vršio snažan
pritisak da i Jugoslavija pristupi paktu. Vlada je čak bila spremna na
kompromise sa njim, ali raspoloženje u zemlji je bilo sasvim drugačije.
Javno manifestovanje otpora nacizmu izazvalo je žestoku reakciju.
Beograd i
drugi veći gradovi su bombardovani, a tokom
aprila
1941. godine Sile osovine su okupirale Jugoslaviju, rasparčale je i na
njenom zapadnom delu stvorile marionetsku Nezavisnu Državu Hrvatsku pod vlašću
ustaša, kojoj su pripojile Bosnu i Hercegovinu. Srbija je okupirana od nemačkih
trupa, pri čemu su njeni severni delovi pripojeni Mađarskoj, a istočni
i južni Bugarskoj. Kosovo i metohija su većim delom pripojeni Albaniji,
koja je bila pod patronatom fašističke Italije. Crna Gora jetakođe
umanjena pripajanjem njenih delova Albaniji i okupirana od strane Italije.
Slovenija je podeljena između Nemačke i Italije, koja je prisvojila i
jadranska ostrva.
Fašistička
Hrvatska je po uzoru na nacističku Nemačku osnovala koncentracione
logore u kojima je počinila genocid nad više od 750.000 Srba, Jevreja i
Cigana. Iskustvo tog holokausta stvorilo je istorijsku i političku pozadinu
za građanski rat u Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini pedeset godina kasnije,
koji je pratio razbijanje Jugoslavije 1991 – 1992. Gruba politika nemačkih
okupacionih snaga i genocidna politika hrvatskog ustaškog režima proizveli su
snažan srpski pokret otpora. Srbi su ustali u odbranu od hrvatskog genocida i
nacističkog porobljavanja Jugoslavije. Mnogi su se pridružili partizanskom
otporu (Narodnooslobodilačka vojska predvođena Josipom Brozom Titom) u
oslobodilačkom ratu, doprinoseći pobedi saveznika. Do kraja 1944.
godine, partizani, potpomognuti od strane ruske Crvene armije, oslobodili su
Srbiju, a do maja 1945. preostale jugoslovenske teritorije, spojivši svoje
snage sa savezničkim trupama u Mađarskoj, Austriji i Italiji. Srbija i
Jugoslavija su bile među zemljama koje su najviše razorene u toku rata:
1.700.000 (10,8% populacije) ljudi je ubijeno, a gubitak nacionalnih dobara je
procenjen na 9,1 milijardu američkih dolara, po cenama iz tog vremena.