NEOKLASICIZAM

         Veliko interesovanje za Homerove epove,iskopavanja Pompeje i herkulanuma,antickih gradova na jugu Italije,koja su pocela 1748.godine,i esteticke teorije pruskog arheologa Johana Vinkelmana,koji je hvalio plemeniti jednostavnost anticke umjetnosti,potisnulo je umjetnost rokokoa i jos prije pocetka burzoaske revolucije u Francuskoj.U trecoj cetvrtini XVIII vijeka u Rim stizu umjetnici sa svih strana,pa ovaj grad u to vrijeme postaje prestonica jedne nove kulture-neoklasicizma.Novi ukus ucinio je da neoklasicizam postane internacionalna umjetnost,zajednicka za Evropu i SAD.

          Iako je kolijevka neoklasicizma bio Rim,on je u Francuskoj imao najvise uslova za razvoj zahvaljujuci razionalizmu francuskog duha i prosvecanosti enciklopedista.Po estetickim teorijama Vinkelmana,postoji samo jedna umjetnicka ljepota,ostvarena vec u antickoj umjetnosti,ljepota mjere simetrije,reda i jasnoce.Po njemu se ta jedina ljepota ostvaruje u predstavi ljudske figure,u skladu njenih odnosa i rasporedu dijelova.Ideal uzvisenosti i skladne ljepote neoklasicista suprostavlja se nemiru barokne i rokoko-umjetnosti.U neoklasicizmu crtez postaje primarno sredstvo izraza i istice vrijednost i ljepotu jasne i ciste konture.Svodi se na ahromatske,nezasicene tonove i u ravnomjerno tankom sloju stavlja se na podlogu.U slikarstvu neoklasicizma nema ni kontrasta svijetlo-tamnog-nema niceg sto bi narusilo uzviseni mir i izrazavalo osjecanja.Svjetlost iste jacine osvjetljava sve naslikane predmete i figure.Posto se slikarstvo neoklasicizma ugledalo na anticku skulpturu,kompozicija ima oblik friza sa naglaskom na prvom planu.Umjesto iluzije dubokog prostora,postignutog primjenom linearne i vazdusne perspektive,iluzije koja je u baroku dovedena do krajinjih granica,prostor na neoklsicistickoj slici je skucen i plitak,cesto odmah iza figure-u prvom planu.

Najtalentovaniji slikar neoklasicizma bio je Zak Luj David.U skladu sa duhom vremena u kome je stvarao,David je slikao i najvise cjenio istorijske kompozicije i herojske teme,anticke i savremene,kakve su bile i na njegovim slikama: "Sabinjanke", "Zakletva Horacija", "Sokrat ispija otrov", "Ubijeni Mara" i "Krunisanje Napoleonovo".Vecina ovih kompozicija,naslikanih za vrijeme revolucije,trebalo je da budu moralna pouka revolucionarima kako se za ideje bori i umire.Pored kompozicija ovakve vrste David je naslikao i vise portreta.Portret gospodje Rekamije po jasnoci prostora,difuznom razlivanom osvetljenju,finoci i plemenitosti konture je njegova najznacjanija slika.Predstavnik neoklasicizma je i Dominik Engr.Najveca vrijednost njegovih slika je linija,jasna i duga kontura,koja ga je spasila od hladnog akademizma u koji su zapadali prosjecni slikari.

Kao sto je David bio najveci slikar ove epohe,tako je Venecijanac Antonio Kanova bio njen najveci skulptor.Njegove statue imaju sve odlike neoklasicizma:jasnocu i plemenitost konture,dominaciju pravih linija i naturalisticko prikazivanje detalja.U svojim mermernim statuama velicao je Napoleona i njegovu porodicu.Njegovo najpoznatije dijelo je Statua Pauline Borgeze,koju je prikazao kao anticku Veneru.

Arhitektura s pocetka XIX vijeka ugladala se,takodje na anticku arhitekturu.U svim zemljama Evrope i u SAD gradi se u stilu antickog hrama,bez obzira da li je gradjevina namjenjena crkvi,berzi,muzeju ili pozoristu.Gradjevine su monumentalne,lijepih proporcija i harmonije,ali je to vise dekor,koji cesto nije povezan sa elementima same gradjevine.Tako je u Parizu izgradjen Panteon po uzoru na istoimeni anticki hram u Rimu,a crkva Madlen po uzoru na Zevsov hram u Atini .Grade se trijumfalne kapije po uzoru na rimske slavoluke:Karusel i na trgu Etoal-oba u Parizu.Slican karakter ima i Brandenburska kapija u Berlinu.Pocasni anticki stubovi,kao Trajanov u Rimu,inspirisu Stub pobjede Vandom u Parizu.

          U iducim generacijama neoklasicizma prelazi se na sentimentalniju,gradjansku varijantu,poznatu kao bidermajer.Izraz bidermajer je u pocetku imao podrugljivu notu i oznacavao je tupog,zadovoljnog i dobrocudnog gradjanina.Razvijao se u vecim srednjoevropskim centrima kao sto su Rim i Pariz.Ta umjetnost se vise izrazila u namjestaju,ali i mnogo u slikarstvu.Slike nemaju jasnocu i strogost oblika kojima se odlikuje neoklsicizam,ni njegove uzvisene,herojske teme.

                                                                                                                                                                                            <<BACK