Istorijski osvrt
Već narodi na primitivnom nivou kuture smatraju srce najvažnijim organom ili barem, uz jetru, jednim od najvažnijih organa u tijelu čovjeka i viših životinja.Od početka istorijske epohe, a vjerovatno i od još ranijih vremena, čovjek smatra srce plemenitim organom i veže uz njega magične pretpostavke i vjerovanja.U jezicima većine evropskih naroda očuvali su se sve do danas tragovi nekadašnjeg vjerovanja da je srce sjedište samilosti ili nemilosrdnosti, srčanosti, ljubavi, srdžbe i drugih emocija i karakternih osobina.Do takvih pretpostavki o ulozi srca dovelo je više faktora;npr. Opažanje da svako uzbuđenje mijenja ritam i jačinu kucanja srca, konstatacija da je u životinja i u ljudi ranjavanje srca u pravilu smrtonosno, opažanje da rad srca u živom čovjeku nikad ne prestaje i da je srce smješteno u sredini grudi, tj. Da zauzima u organizmu položaj koji se može smatrati privilegovanim.S magičnim značenjem srca u vezi su različiti žrtveni običaji drevnih naroda.
Najstarija naučna rasprava o srcu nalazi se u staroegipatskom papirusu.Egipćani su smatrali da je srce sjedište duševnog života, u prvom redu mišljenja.Njihove anatomske pretpostavke o srcu bile su vrlo mutne i znatnim dijelom netačne.No znali su da je srce ishodište posebnog sistema žila, da je šuplji organ ispunjen krvljui da njegovi otkucaji uzrokuju puls arterija.
Antički grčki liječnici bili su složni u vjerovanju da je srce sjedište toplote organizma i da se u njemu pročišćuje i grije krv, no razmimoilazili su se u pogledu procjenjivanja uloge koju srce ima u psihičkom životu.Alkmeon je već u VI vijeku tvrdio da je mozak središte intelektualnih i senzoričkih funkcija, ali većina je grčkih filozofa i liječnika još dugo vremena zastupala drugu, mnogo stariju teoriju prema kojoj je srcecentar mišljenja, osjećaja i volje.
Udjelima hipokratske medicinske zbirke susreću se oba naprijed navedena gledišta.Glavna djela zbirke, tj. ona koja se pripisuju samom Hipokratu ili barem školi koja je postojala na ostrvu Kosu, spominju mozak kao organ mišljenja, osjećanja i htjenja dok djela knidske i sicilijanske medicinske škole lokalizuju te funkcije u srcu.
Napredak u poznavanju građe srca pripisuje se aleksandijskim anatomima koji su u IV i III vijeku vršili sistematske sekcije životinja i ljudskih leševa.Naučnik Erazistrat je jasno shvatio da je srce pumpa koja po mehaničkim principima tjera krv u krvne žile, i to, po Erazistratovom mišljenju, u vene.Naime, tada je bilo prihvaćeno mišljenje da se krv nalazi samo u desnoj polovini srca i u venama, dok se u lijevoj polovini srca i u arterijama nalazi pneuma pomiješana s vrlo finom i pročišćenom krvi.Aleksandrijski anatomi opisali su zaliske aorte i pulmonalne arterije i donekle objasnili funkciju papilarnih snopova.
Sistematizujući cjelokupno antičko znanje o anatomiji i fiziologiji srca, Galen (129-199) dolazi do zaključka da je taj organ pokretač krvi i pneume koji se gibaju u žilama.Galen poznaje razdiobu srca na komore i atrije, dobro mu je poznat perikard, a isto tako i srčani zalisci, koronarne arterije i fetalni foramen ovale.Galenskoj fiziologiji nedostajala je, daleko, spoznaja da se gibanje krvi zbiva u zatvorenom krugu.Po njegovu mišljenju u srce dolazi i iz njega izlazi stalno nova krv.Jedna od bitnih postavki Galenove fiziologije je da krv može u određenoj maloj količini prelaziti iz desne komore u lijevu.
Galenovo naučavanje o građi i funkciji srca prihvaćeno je bez prigovora sve do XVI vijeka.Kao jedini važniji doprinosi srednjovjekovnih liječnika anatomiji i fiziologiji srca mogu se navesti Ibn an-Nafisovo otkriće plućnog optoka krvi i Mondinova istraživanja o perikardu.Poznavanju strukture srca dali su novi zamah Leonardo da Vinci (1452-1519) i Andrija Vesal (1514-1564).Leonardova metoda voštanih odljeva unutrašnjosti srca i njegova mehanička analiza funkcije atrioventrikularnih zalistaka mogle su imati veliko značenje za istoriju kardiologije, ali su ostale neobjavljene i praktički nepoznate.Vasal je detaljno opisao morfologiju srca i izrazio sumnju u ispravnost Galenove teorije o propustljivosti srčane pregrade.
|
|
|
|
|
|