|
|
Sa svojom posljednjom fazom rokokoa barokni stil je posljednji veliki
evropski stil. Iako je barok, uglavnom zapadnoevropski stil, on nema više onaj
opšti zajednički karakter koji su imali renesansa i manirizam. U baroku se
nacionalne osobenosti jače ističu, tzako da se italijanski barok znatno
razlikuje od francuskog, a još više od holandskog. U Holandiji, gradjanskoj i
protenstantskoj, umjetnost, najviše slikarstvo, izlazilo je u susret ukusu
buržoazije u prikazivanju malih, čisto holandskih i gradjanskih tema: pejsaža ,
mrtve prirode gradjanskog enterijera i portreta.
Barokni stil se razvio iz umjetnosti
visoke renesanse i manirizma, tako da u odnosu na prethodnu epohu nije onaj
radikalni prevrat koji je renesansa imala u odnosu na gotiku. Nastavljajući da
razvija vrijednosti visoke renesanse, barkona umjetnost ih je toliko
prenaglasila da one postaju nove vrijednosti. Simetriju renesansne slike barok
zamijenjuje asimetrijom, tako da umejsto dvije uravnotežene polovine slike -
lijeve i desne - kako se to vidi na Rafaelovoj Atinskoj školi ili Leonardovoj
Tajnoj večeri, na baroknoj slici se obićčno, i dalje razlikuju lijeva i desna
polovina, ali u asimetričnim odnosima. Na Rubensovoj slici Podizanje krsta,
jedna polovina vuče nadolje, druga se uzdiže nagore, što narušava stabilnost,
mir i postojanost. Sigurni i jaki smjerovi - vodoravni i uspravni - tako
karakteristični za visoku renesansu, podredjuju se u baroknoj umjetnosti
dijagonalnom ili ovalnom usmjerenju kao glavnom, koja vode pogled naprijed -
nazad, ili samo unazad. Ovim smjerovima prostor se produbljuje beskonačno, a
presijecanjem oblika ivicama slike prizor teži da se nastavi i izvan njih. Put
od velikih ka malim oblicima je kratak, tako da u jednom dinamičnom toku oni
prodiru u dubinu visinu i širinu. Odnos glavnih i podredjenih dijelova, koji je
postojao u renesansi ovdje nestaje. Mnoštvo i masa oblika medjusobno se
prožimaju i prepliću, nadiru i povlače se, tako da djelo ostavlja utisak kao
cjelina, a ne kao pojedinsot. Istom cilju dinamičnog služe i jaki kontrasti koje
barokna umjetnost koristi, naročito kontrasti svijetlo - tamnog. Svjetlost i
boja u vidu mrlje obezbrjedjuju u basroknoj umjetnosti jasni i široki tok linije.
Barokna umjetnost se razvila u Italiji, tačnije u Rimu i okolini, ali ubrzo,
tokom sedamnaestog vijeka Italija prestaje da bude umjetnički centar Evrope.
Otkriće Amerike i premještanje pomorskih i trgovačkih puteva na obale Atlanskog
okeana uslovili su stvaranje novih umjetničkih centara u Španiji, Nizozemskoj,
Francuskoj i Engleskoj.
Podvojenost izmedju južnih i sjevernih nizozemskih provincija, koja je postojala
i ranije,početkom XVII vijeka postala je konačna. Primirjem iz 1609.godine Južna
Nizozemska, koju su činile provincije Brabant, Flandrija i Valona, politički se
odvojila od sjevernih dijelova zemlje i ostala i dalje pod vlašću Španije. U
Flandriji je, budući pod vlašću katoličke i feudalne Španije,
kontrareformacija bila tokom XVII vijeka veoma jaka, a to je značilo da je i
umjetnost bila otvorena prema uticajima barokne umjetnosti iz Italije.