Poraz saveznika kod Denkerka
Opšta njemačka ofanziva na Zapadu otpočela je u 5 časova i 35 minuta
10. maja 1940. godine, odnosno nekoliko časova prije nego što će
Vinston Čerčil postati britanski premijer.
Saveznici su očekivali da će nacističke snage u potpunosti
ponoviti operaciju iz 1914. godine i napasti Francusku preko
centralne Belgije. Međutim, Vermahtove jedinice ustremile su se sada
preko Ardena, Luksemburga i južne Belgije, gdje saveznici nisu
očelivali udar tenkovskih i motorizovanih trupa zbog močvarnih i
planinskih predjela. Cilj njemačkih jedinica bio je da izbiju na
Sedan, a potom na Lamanš, kako bi opkolili glavninu anglo-francuskih
trupa i uništili je.
Nekoliko časova poslije početka ofanzive, u Berlinu je izdato
zvanično saopštenje da njemačka vojska ulazi u Holandiju, Belgiju i
Luksemburg da bi ih "odbranila od invazije koju su pripremile Velika
Britanija i Francuska". Ultimatumom je zaprijećeno vladama ovih
zemalja da će "svaki otpor biti nemilosrdno slomljen", ukoliko da
njega dođe, iako je fašistička agresija započela prije nego što je i
saopšten sadržaj ultimatuma.
Njemačka avijacija je na najbrutalniji način razarala holandske i
belgijske gradove, ubijajući na hiljade ljudi, pretežno civila.
Njihove tenkovske jedinice spojile su se 12. maja sa desantnim
snagama na prilazima Roterdamu. Kraljica Vilhelmina i vlada pobjegli
su avionom u London.
Njemci su ubrzo potom okupirali Luksemburg i prinudili belgijsku
vojsku da se povuče na liniju Anverpen-rijeka Meza. U podne 14. maja
na ovu odbrambenu liniju stigle su i anglo-francuske snage. U isto
vrijeme, udarna grupacija Vermahta probila je slabu francusku
odbranu i ustremila se sa područja Dinana i Sedana prema ušću rijeke
Some.Tenkovske jedinice grupe armije "A" izbile su 20. maja na
Lamanš, kod Abvila, i dsjekle anglo-francusku grupaciju u sjevernoj
Francuskoj i Belgiji od ostale Francuske. Praktično, u njemačkom
obruču našlo se 45 savezničkih divizija.
Ni Pariz ni London jednostavno nisu imali nikakav realan i
odlučan plan za nanošenje opšteg protivudara, već su čitavu svoju
koncepciju gradili na razuđenoj defanzivi i sporadičnim
kontraudarima. Doduše, i francuski i engleski vojnici borili su se
viteški, ali su njihove komande povlačile mlake i često pogrešne
poteze, kojima se nije mogao zaustaviti njemački
"Blitzkrieg"-munjeviti rat.
Saveznici su ipak 21. maja preduzeli protivnapad, nastojeći da se
bočno ukline u njemačke položaje kod Arasa. Dvije engleske divizije
i jedna oklopna brigada počele su da gone njemačku vojsku na jug,
napredujući nekoliko kilometara. U noći između 21. i 22. maja u
napad na sektoru Arasa prešle su i francuske trupe, postižući
određene uspjehe. U Hitlerovom Glavnom stanu nastala je nervoza,
koja je graničila sa panikom. Neki generali su tvrdili da je počela
dugo očekivana saveznička protivofanziva i da treba obustviti dalje
njemačko napredovanje prema Lamanšu i usredsrediti se na odbijanje
anglo-francuskog napada kod Arasa.
Ali sve se ubrzo raspršilo kao mjehur od sapunice. Čerčil je naredio
svojim jedinicama da odustanu od protivofanzive i vrate se na
polazne položaje. To je prinudilo iznenađene Francuze da učine isto
i vrate trupe na liniju kanala Due, La Bas i Betin.
Njemačka grupacija je imala ogromnu nadmoćnost u tenkovima i
avijaciji, tako da bi saveznici najvjerovatnije izgubili kako
ljudstvo tako i zauzete položaje, da se nije desilo čudo! Naime,
Hitler je neočekivano 24. maja naredio Rundštatu da do daljnjeg
zaustavi nadiranje ka Denkerku 4. armije i tenkovskih grupa pod
komandom Klajsta i Hota. Njemci su na taj način propustili da bez
mnogo muka potpuno razbiju i zarobe veliku savezničku grupaciju. S
druge strane, Englezi su vješto iskoristili nastalu pauzu da izvrše
munjevitu evakuaciju svojih i djelimično francuskih snaga.
U noći između 27. i 28. maja nova golema nesreća sručila se na
saveznike. Belgijski kralj Leopold III, ne obavjestivši prethodno
London i Pariz, odlučio je da kapitulira.
Njemci su 27. maja uvidjeli svoju grešku i obnovili napade na
Denkerk, ali su ih 3-4 izgubljena dana spriječila da ostvare svoj
osnovni zadatak-likvidiranje savezničkih trupa na ovom području.
U noći 4. juna posljednji engleski vojnici napustili su Denkerk,
pa je za samo 5-6 dana, u okviru operacije "Dinamo", evakuisano iz
Denkerka i njegove okoline 215 000 engleskih i 123 000 francuskih
boraca. Jedinice Vermahta ušle su u Denkerk ujutru 4. juna.
Svakako da su njemačke trupe postigle veliki uspjeh, ali ipak
nisu ostvarile osnovni strateški zadatak, koji je nametao plan
"Gelb". Anglo-francuske snage u flandriji nisu uništene, već su se
za veoma kratko vrijeme prebacile morem u Veliku Britaniju. |