U regionalizaciji Finske jasno se ističu tri prediono-fizionomske cjeline: 1.Finska Laponija, 2.Jezerska Finska i 3.Finsko primorje. Ovakva regionalizacija odgovara regionalizaciji ovog prostora i po pravcu pružanja ove države. Laponija odgovara regiji Sjeverna Finska, Jezerska Finska odgovara regiji Južna Finska, i naizad regija Finsko Primorje odgovara regiji Botnička obala.
Finska Laponija je pretežno zatalasana brežuljkasta regija izuzev krajnjeg sjeverozapada gdje ima planinski karakter. Osobenost ovog dijela Finske je da nema jezera (mada je Finska zemlja jezera). Izuzetak čini samo jedno jezero-Inara. U Finskoj ovu regiju nazivaju Laplandija. Zauzima oko 1/3 državnog prostora (10.300 km²). Zimi je veoma hladna (-15° C do -20° C) i pokrivena snijegom, dok je za kratkog ljeta ugodnija temperatura (zabilježeni apsolutni maksimum od +33° C). Što se ide sjevernije nastupa tundra bez stabala, sa lišajevima, sa po nekim grmom, sa malim močvarama i malim brojem cvjetonoša (tokom kratkog ljeta). U ljetnom periodu tu je stanište mnogobrojnih ptica.
U ranijim vremenima regija je bila isključivo naseljena laponcima. Živjeli su od uzgoja Irvasa i ribolova i živjeli su nomadski i polunomadski život. Smatra se da ih danas nema više od 2.000. U prirodi im je da vole nomadski život mada sve više postaju stalni stanovnici naselja. Otkada su Finci izgradili arktički put (1929.g.) u ovoj regiji se razvija i turizam. Uz savremen put dug 460 km izgrađeni su hoteli sa visokim konforom. Dolaze turisti- ribolovci, turisti-skijaši, i naizad turisti koji su željni da se provozaju sankama koje vuku irvasi. Ipak, Sjeverna Finska je manje razvijen kraj i rijetko naseljen dio države. Nomadsko stočarstvo i sječa šume duž saobraćajnica su glavne privredne aktivnosti Laponije. Centar Finske Laponije je grad Rovanijemi koji leži na obali rijeke Kemi u blizini sjevernog polarnika. Do njega dopire željeznica uz postojeći arktički put i produžava prema ruskoj luci Murmansk. On je administrativni, trgovačko saobraćajni i turistički centar Laponije. Ističe se po trgovini kože.
Jezerska Finska se nalazi između Finske Laponije na sjeveru i Finskog primorja na jugu i jugozapadu. Finci nazivaju ovaj kraj „Suomi“ - zemlja jezera. Geomorfološki to je plato zatalasan morenskim bedemima kojim su stvorene brojne jezerske depresije. Baš ova regija dala je atribut Finskoj amfibijska zemlja. Tu su mnogobrojna glacijalna jezera a pejzaž dopunjuju nepregledne četinarske šume. Najveće jezero je Sajma, sa cjelokupnim sistemom jezera pod imenom Velika Sajma, to je površina od 4.400 km². Sva jezera su tektonski predisponirana, ali za njihovo konačno oblikovanje je značajna lednička erozija i akumulacija. Najveća dubina Sajme je 82 m. Zapadno od Sajme je jezero Pajane površine 1.065 m², maksimalne dubine 93 m. Ima svoju otoku u Finski zaliv. Jezera su međusobno odvojena kordonima morena, ali su hidrografski povezana riječnim tokovima i kanalima. Neke rijeke npr. Oulu, Komo imaju značajne vodne snage, koje se iskorišćavaju. Oko jezera nižu se mala sela sa tipičnim drvenim kućama. Neka naselja imaju fizionomiju gradskih naselja. Između jezera izgrađene su tri željezničke pruge pravcem sjever-jug i dvije pravcem zapad-istok. Kao saobraćajni centri razvili su se gradovi Kuopio, Tampere i Lahti. Kuopio je izraziti centar drvne industrije i središte cijele regije i Finske. U gravitacionoj sferi grada je rudarski revir Finske gdje se eksploatiše bakar, olovo, cink, azbest i kvarc. Tu se nalazi rudarski centar Outokumiu. Tampere je najveći grad Jezerske Finske (preko 150.000 stanovnika). Poznat je po svojoj tekstilnoj, metalnoj i papirnoj industriji. Industrijska zona grada obuhvata oko 200 fabrika. On nosi epitet finski Mančester. Grad Lahti je u prelaznoj oblasti, ima funkciju etapne stanice u kojoj se okupljaju učesnici zimskih sportova. U istočnim i centralnim dijelovima regije osnovano je nekoliko desetina hiljada novih gazdinstava nastalih od doseljenika sa teritorija koje su pripale (posle Drugog svjetskog rata) tadašnjem SSSR-u.
Finsko primorje je predstavljeno izlaskom ove države na Baltičko more (Botnički i Finski zaliv). Nasuprot ostalim dijelovima Finske u ovoj regiji nema onih prepoznatljivih, za sjeverne zemlje, morenskih sedimenata. Ovdje se nalaze sedimenti marinskog porijekla, ostaci nekadašnjeg Joldijskog mora. Finsko primorje, mada jedinstvena regija može se podijeliti na dvije podregije: Sjevernije, prostor oko Botničkog i južnije prostor oko Finskog zaliva.
A) Botničko primorje je pojas Finske uz istoimeni zaliv dug oko 700 km. Primorje je izloženo sjevernim vjetrovima. Od Švedske granice na sjeveru do grada Vasa na jugu primorje je pod šumom. Značajnije naselje je grad Oulu, na ušću istoimene rijeke, koja je otoka istoimenog jezera. Poznat je kao centar drvne industrije. Sjevernije od njega je grad Kemi na istoimenoj rijeci Kemi, sa istom funkcijom kao Oulu. Od njega vodi željeznička pruga za Murmansk, preko centralnog grada Jezerske Finske. Najjužnije tačke Botničkog primorja su gradovi Vasa i Pori.
B) Južno primorje finci nazivaju „salpau selkä“ (primorje uz sjevernu obalu Finskog zaliva). Regija ima povoljnije tlo i klimu čime su stvoreni uslovi za intenzivnu poljoprivredu i stočarstvo. Ovdje uspjeva ozima pšenica i šećerna repa. Ovo je najgušće naseljena oblast Finske. Paralelno sa obalom vode glavne željezničke i drumske komunikacije. Pored aktivne uloge u poljoprivredi ova regija je i industrijski razvijena. Na jugozapadu je grad Turku, najstariji grad Finske, nekada i prestolnica. Njegovi stanovnici najviše govore Šedski. Okružen je skupinama ostrva, koja tamo nazivaju „Schären“, u blagoj klimi, plodnom okruženju, sa slikovitom srednjovjekovnom arhitekturom spada u najljepše finske gradove. Nedaleko od Turkua se nalazi arhipelag Aland, koji je bliže Švedskoj nego Finskoj. Sastoji se od oko 6.500 ostrva od kojih je 80 naseljeno. Stanovnici govore Švedski a bave se poljoprivredom i ribolovom. Najveći grad oblasti, ujedno i cijele države je Helsinki, veliki i moderan kulturni, politički, trgovinski i industrijski centar. Istočno od njega je mali grad Kotka, a zapadno gradić Hanko.
|
|
|
|
|
|