Pravila

Postoji 17 fudbalskih pravila, koja su poznata kao Fudbalska pravila. Sva su pravila stvorena za svaki nivo fudbala, iako su očite promene kod juniora, seniora ili žena. Pravila, kada je potrebno, postaju fleksibilna. Tako bezbrojne odluke IFAB-a pomažu u boljoj regulaciji fudbalske igre.

Igrači, oprema i sudije

Svaka se ekipa sastoji od najviše 11 igrača (ne zamena (rezervi), od kojih jedan mora biti golman. Pravila takmičenja određuju minimalan broj igrača koji je potreban za stvaranje ekipe, što je najčešće sedam. Golma se može koristiti rukom ili dlanom te se kretati s loptom u rukama, ali samo unutar šesnaesterca ispred vlastitog gola, ne protivničkog. Iako su ostali igrači ( ne golmani) raspoređeni od trenera, nema nikakvog ograničenja što se tiče njihovih pozicija i kretanja.

Osnovna oprema koja je potrebna za nastup uključuje majicu, šorc, čarape (štucne), kopačke i adekvatne štitnike za potkolenicu. Ne smeju nositi ništa što je opasno za protivničkog igrača ili tog samog igrača. nikakav nakit, pa čak ni venčani prsten. Samo sudija smije, tj. treba nositi sat. Golmani moraju imati drukčiju opremu od suigrača, protivničkih igrača i sudaca.

Više igrača može biti zamenjeno tokom utakmice. Maksimalan broj zamena tokom međunarodne tačmičarske utakmice ili ligaške utakmice je tri, iako broj zamena može varirati u nekim drugim ligama ili prijateljskim utakmicama. Najčešći su razlozi za zamenu ozleda, umor, slaba igra i taktička promena. Prema propisima FIFA-e, zamenjen igrač ne sme više ući u igru za vreme te utakmice.

Utakmicu sudi glavni sudija, koji ima puna ovlšćenja da sprovodi sva fudbalska pravila tokom utakmice za koju je izabran da sudi (5. pravilo). Odluka glavnog sudije je konačna. Glavnom sudiji pomažu pomoćne sudije, a svuda bi trebao biti i četvrti sudija, iako FIFA to ne zahteva. Glavna je uloga četvrtog sudije pomaganje ostaloj trojici sudija i, ako je potrebno i zameni jednog od trojice sudija. Ako se ozledi jedan od trojice sudija, na njegovo mesto uskače četvrti sudija. Budući da u tom slučaju nema četvrtog sudije, na SP-u 2006. vidi se da postoji i peti sudija, koji uskače na mesto četvrtog sudije.

Igralište

Zbog engleskog porekla fudbala i nadmoći britanskih saveza u ranim danima IFAB-a, standardne dimenzije fudbalskog igrališta izražene su u jardima. Tako, npr., jedanaesterac nije udarac upućen s 11 metara, već s 12 jardi! Iako se danas sve više preračunava u metre, fudbalske nacije s engleskog govornog područja i dalje koriste jarde kao mernu jedinicu.

Igralište je oblika pravougaonika. Za međunarodne utakmice, dužina ne sme prelaziti 90 do 100 metara, a širina bi trebala biti između 65 i 75 metara. (nekada dužine od 90 do 110 metara i širine od 45 do 90 metara, a danas tačno 105m sa 68m - po propisima UEFE) Ove duže linije nazivaju se aut-linije, a kraće gol-linije. Dužina aut-linije mora biti veća od duljine gol-linije. Na gol-liniji postavljeni su golovi. Gol se sastoji od prečke i dve stative. Prečka mora biti duga tačno 8 jarda (7.32 metara). Stative se moraju uzdizati 2.44 metra od terena.

Ispred svakog gola je šesnaesterac, još poznat i pod nazivima kazneni prostor. Vidljivo iz slike, poprečna linija spaja dvije okomite linije duge 18 jardi, ili preračunato 16,5 metara.

Trajanje utakmice i određivanje pobednika

Standardna utakmica za odrasle sastoji se od dva dela od 45 minuta poznatih kao poluvreme. Dakle, utakmica traje 90 minuta. Obično je između dva poluvremena odmor od 15 minuta.

Glavni sudija je jedini službeni merilac vremena na utakmici. On donosi odluku kolika će biti nadoknada izgubljenoga vremena. Vreme se gubi obavljanjem zamena, pružanja medicinske pomoći ozleđenom igraču, slavljenjem gola. Glavni sudija će pokazati četvrtom sudiji kolika je nadoknada, a ovaj će podignuti mali semafor koji pokazuje igračima i publici koliko se minuta nadoknađuje.

Utakmice u ligi mogu završiti i nerešeno, no u nokaut (mora se dobiti pobednik) fazi takmičrnja nerešena utakmica posle odigranih 90 minuta rešava se produžecima, a ako je i tada nerešeno, onda se pristupa izvođenju jedanaesteraca. Golovi postignuti u produžecima se u službenim statistikama trebaju računati kao da su postignuti tokom regularnih 90 minuta. Kod jedanaesteraca, to je drugačije. Oni postignuti tokom 90 minuta ili produžetaka računaju se kao i gol iz igre, no oni postignuti posle 90 minuta i produžetaka ne računaju se u službenim statistikama.

Takmičenja koja se održavaju dvokružno (ekipe igraju jedna protiv druge dvaput; jednom kod kuće, jednom u gostima) mogu koristiti pravilo gola u gostima, ako dve ekipe imaju jednak broj bodova na kraju takmičenja. Ako je i broj golova u gostima također jednak, onda se može izračunati omjer dosuđenih i iskorištenih jedanaesteraca. No, najlakša je varijanta odigravanje nove, odlučujuće utakmice.

U kasnim 90-im godinama 20. veka, IFAB je počeo eksperimentisati s načinima koji bi omogućavali završetak utakmice bez izvođenja jedanaesteraca. To su bili zlatni gol i srebrni gol. Zlatni gol znači trenutni završetak utakmice i pobedu ekipe koja je postigla gol. Srebrni gol donosi pobedu ekipi koja ima prednost na kraju produžetka. Pravilo zlatnog gola uvedeno je na SP-u 1998. u Francuskoj, a srebrni gol na EP-u 2004. u Portugalu. Eksperimenti sa zlatnim i srebrnim golom ukinuti te se IFAB vratio tradiciji i odigravanju produžetaka do kraja.

Lopta u igri i van igre

U Pravilima, dva su osnovna dela igre lopta u igri i lopta van igre. Sve vreme od početnog udarca pa do kraja poluvremena, osim kada lopta izađe van granica igrališta ili sudija zaustavi igru, lopta je u igri. Kada lopta nije u igri, ona se vraća na jedan od osam sljedećih načina:

• Početni udarac: na početku utakmice, poluvremena ili produžetka, ili nakon gola protivničke ekipe.
• Aut: kada lopta celim obimom pređe aut-liniju, lopta je dodeljena ekipi suprotnoj od one koja je zadnja dotakla loptu.
• Gol-aut: kada lopta celim obimom pređe gol-liniju, a da gol nije postignut, te pod uslovom da je ekipa koja je napadala zadnja igrala (dotakla) loptom, gol-aut je dodeljen ekipi koja se do kraja te akcije branila.
• Korner: kada lopta celim obimom pređe gol-liniju, a da gol nije postignut, pod uslovom da je loptom poslednja igrala ekipa koja se branila, lopta je dodeljena ekipi koja napada.
• Indirekt: lopta se dodeljuje ekipi suprotnoj od one koja je napravila prekršaj koji nije ometao protivnika (ofsajd, predugo držanje lopte u rukama golmana...).
• Slobodan udarac: dodeljen je ekipi čiji je igrač nad kojim je izvršen prekršaj.
• Jedanaesterac: dodijeljen je ekipi čiji je igrač pretrpio prekršaj u |šesnaestercu protivnika.
• Sudijsko bacanje: dešava se kad sudija zaustavi igru zbog npr.: ozbiljne povrede igrača, ulaska stranoga lica u teren (poput vjeverice u teren na utakmici Arsenal – Viljareal), kad se probuši lopta i sl.). Ovakav se nastavak utakmice ređe viđa na utakmicama za odrasle.

Prekršaji i kazne

Prekršaj u fudbalu nastaje kada igrač ugrozi suparničkog igrača na jedan od brojnih načina: igranje rukom, guranje protivnika, rušenje protivnika (faul)... Za takve vrste prekršaja dodjeljuje se slobodan udarac ili jedanaesterac, zavisno gdje je prekršaj napravljen. Ostali prekršaji kažnjavaju se indirektom.

Sudija može kazniti igrača, zamenu (čak i ako zamena nije u igri), te osoblje (fizioterapeuta, trenera...) žutim ili crvenim kartonom. Kazniti se može bilo kada, pa čak i kratko posle utakmice, i to ako je igrač napravio prekršaj koji je kažnjiv prema pravilima fudbala. Najčešći je razlog kazne nesportsko ponašanje, koje se kažnjava svaki put kada se narušava duh igre.

Sudija može odlučiti pustiti prekršaj ako smatra da ekipa nad kojom je prekršaj napravljen može ostvariti prednost iz nastavka akcije. Sudija, ako prednost nije ostvarena. tj. ako ekipa nad kojom je prekršaj napravljen nije ostvarila neki značajni pomak u akciji, može vratiti igru i dosuditi prekršaj koji se izvodi na mestu gdje se prekršaj dogodio. Ako se radi o prekršaju koji zahteva kaznu, a ekipa nad kojom je prekršaj napravljen može ostvariti prednost, sudija zadržava pravo kazniti igrača nakon odlaska lopte izvan granice terena.

Ofsajd

Igrač je u ofsajdu ako je bliži gol-liniji od suparnika i lopte, osim ako je u svom delu igrališta. Ako je igrač u liniji, tj. u ravnini sa suparnikom, tada ofsajda nema. Trenutak u kojem pomoćni sudija mora odrediti ima li ofsajda je trenutak upućivanja lopte prema igraču. Ako u tom trenutku ofsajda nije bilo, igrač slobodno može doći do gol-linije.

Ako je lopta upućena igraču koji je u ofsajdu, a on očito pokazuje da ne namerava igrati loptom ili ometati beka u dobijanju poseda lopte nazad, tada se ofsajd ne dosuđuje, a neki drugi igrač slobodno može igrati loptom te, naravno, dodavati se, pod uslovom da nema ofsajda.

Pravo (izvorno pravilo) je da napadač u trnutku upućivanja lopte mora imati minimum dva protivnička igrača bliže protivičkom golu gde je uglavnom jedan golman a drugi odbranbeni igrač. Retka je situacija da golman istrči i interveniše a protivnik odmah vrati loptu ka golu gde se nalaze napadač i odbranbeni igrač, tada je ofsajd ali to pravilo retko ko od igrača zna, i zato dolazi do protesta kod sudija i kartona.

Nazad