 |
Reljef
|
|
Po geološkoj strukturi Afrika je jednostavan
kontinent,građen zbijeno od starih stijena.Osnovu građe zemljišta čine
kristalasti škriljci, granit i mramor. Reljef Afrike je najvećim dijelom skup
prostranih visoravni ( savanskih , stepskih i pustinjskih),ravnih talasastih
površina, koje zajedno čine ogromnu afričku ploču oivičenu uskim i ravničarskim
primorskim pojasom.Sa visoravni se izdiže nekoliko planinskih masiva. Reljef
Afrike karakterišu i tektonski baseni, ispunjeni velikim jezerima.Reljef Afrike
je neujednačen.Istočna i južnaAfrika postepeno se izdižui preko 1000 metara
nadmorske visine.Samo neznatni dijeloviAfrike duž morskih i rečnih obala leže
ispod 200 metara.Visoravni i talasasto zemljište nisu neprekidno vezani, niti
leže na istoj nadmorskoj visini, već su pojedinačno okruženi stepenasto
izdignutim zemljištem i planinama.Na nižem sjevernom dijelu Afrike proteže se
planinski pojas od Atlasa preko Sahare, Tibesi planine sve do Sudana.Najviše
planine i visoravni primaknute su Indijskom okeanu, a na sjeverozapadu
Sredozemnom moru.Zemljište Afrike do 200 metara nadmorske visine zauzima oko 10%
površine, od 200 do 500 metara 39%, od 500 do 1000 metara 28%, od 1000 do 3000
metara 22% a preko 3000 metara oko 1%. Srednja nadmorska visina je oko 750
metara. Travne površine (savane i stepe) zauzimaju oko 42%, šume 19%, pustinje
39%.
U Africi se ističe pet velikih prirodnih
oblasti:istočna,južna,centralna, zapadna i severna Afrika.Istočna Afrika je
pretežno planinska oblast. Obuhvata Etiopiju, Somaliju, oblast oko Velikih
jezera, Ruandu, Ugandu, Keniju i Tanzaniju. Na jug se prostire do rijeke
Zambezija, a na zapad približno do istočne vododelnice rijeke Konga.To je
najviša oblast Afrike, sa mnogo vulkanskih naslaga, naročito uz velika jezera,
prosječena dvjema tektonskim brazdama širokim do 100 kilometara, a dubokim do
600 metara a duž kojih se nalazi niz jezera.U Etiopijskim planinama najveća je
nadmorska visina 4620 metara-Ras Dašan. One se strmo spuštaju ka Crvenom moru,
stepenasto prema Plavom Nilu a postepeno u Somaliju.Planinska oblast oko Velikih
jezera ima više vrhova iznad 5000 metara ( Kilimandžaro 5895 metara, najviši vrh
u Africi).
Južna Afrika prostire se južno od rijeke Kunene, Okavanga i
Zambezija. To, je pretežno, visoravan do 1200 metara nadmorske visine, okružena
sa zapada, istoka i juga visokim primorskim planinama od kojih je najveća
Kvatlamba (3660 metara).Planine se strmo spuštaju ka uskom obalskom pojasu, a
nešto blaže u unutrašnjost. Ka jugu, sužavanjem kontinenta, i ta se oblast
postepeno sužava.U njenom centralnom dijelu leži prostrana polupustinja i
pustinja Kalahari, a uz atlansku obalu pješčana pustinja Namib široka do 100
kilometara.
Centralna Afrika prostire se između isočne planinske
oblasti Afrike,visoravni Angole i Zambije i Atlanskog okeana, a na sjeveru
zahvata sliv rijeke Konga i dijelove oblasti Sudana i Sahare. Centralno mjesto
zauzima bazen rijeke Konga, koji je najvećim dijelom, blaga kotlina, na oko 500
metara nadmorske visine , izrazito ekvatorijalna oblast sa tropskim šumama,
brojnim rijekama i vlažnom klimom.
Sjeverna i zapadna Afrika zauzimaju zajedno dvije trećine
površine kontinenta. Dijele se na tri veće prirodne oblasti: Saharu, Sudan i
planinsku oblast Atlasa.
Sahara, najveća oblast Afrike, zauzima njen sjeverni deo izuzev planine Atlasa,
a dijelom i zapadni.To je pločasta visoravan sa srednjom nadmorskom visinom od
oko 500 metara, ali se iz nje izdižu planine Tibesi i Ahagar sa preko 3000
metara nadmorske visine.Na istoku se nastavljaLibijska, a preko Nila pa sve do
Crvenog mora, planinsko zemljište Arabijske i Nubijske pustinje. Istočno deo
Sahare siječe izdužena dolina rijeke Nila.
Sudan obuhvata pojas od Atlanskog okeana do Etiopije, prosječne širine 1000 do
1300 kilometara; na jug se prostire do Gvinejskog zaliva, vododelnice Konga i
Etiopijske visoravni, a na sjever približno do linije: ušće Senegala – Timbuktu
jezero Čad- Kardofan-Eritreja. To je pretežno stepska oblast, dijelom savanska i
pustinjska.U centralnom dijelu je jezero Čad, na zapadu prostrana nizija
Senegal, a na jugozapadu duž Gvinejskog zaliva,nizija Gornje Gvineje gdje se
izdvaja visoravan Kamerun sa Kamerunskim planinama.Uz gornji tok Bijelog Nila
protežu se velike travnate močvare. Planinska oblast Atlasa zahvata
sjeverozapadni deo Afrike. Pripada srednjim i visokim planinama, dostižući
visinu i preko 4000 metara.
 |
 |
 |
 |
 |
 |