ODNOS SNAGA UOČI RATA
Nemačke oružane snage, koje su 22. juna 1941. prešle sovjetsku granicu, bile su tada najmodernije i najbolje pripremljene na svetu, najbolje opremljene i organizacijski najefikasnije postavljene vojne jedinice sa već stečenim velikim iskustvom iz dotadašnjih ratova u Evropi. Udarnu snagu nemačke kopnene vojske predstavljale su tenkovske jedinice, ukupno 21 divizija. Nemačka je 1941. imala 5.262 tenka od kojih je 3.332 upotrebljeno protiv Sovjetskog Saveza. Za neposredno sadejstvo s oklopnim jedinicama, nemačka Vrhovna komanda raspolagala je sa 14 motorizovanih divizija. Oružane snage imale su 124 pešadijskih divizija, 6 brdskih divizija i 1 SS policijsku diviziju, ukupno 131 dobro opremljenu diviziju. Zatim je postojala još 41 posadna divizija sa ograničenom borbenom sposobnošću, namenjene za izvršenje lakših zadataka, uglavnom za kontrolu teritorije. Imali su i jednu konjičku diviziju. Slaba strana nemačkih oružanih snaga bila je u nedovoljnom broju transportnih sredstava i u nedostatku motornog goriva, kao i u relativno malom broju inženjerskih jedinica i u malom broju rezervnih jedinica. Sve do 1. oktobra 1941. samo je 370.000 nemačkih vojnika bilo na raspolaganju za popunu gubitaka. Nemačka je juna 1941. imala ukupno 7.234.000 vojnika, a njih 3.200.000 bilo je određeno za napad na Sovjetski Savez. Nemačko vazduhoplovstvo je juna 1941. imalo 3.440 aviona. Oni su uglavnom korišćeni u sadejstvu sa kopnenim snagama, posebno s oklopnim mehanizovanim divizijama. Nemačka ratna industrija je 1941. godine još radila tempom koji je bio iznenađujuće spor za drugu ratnu godinu. Proizvodnja municije je 1941. bila za čitavih 60% niža nego 1940. S opravdanjem se zato postavljalo pitanje da li će nemačke jedinice moći da se održe na nivou, jer je bilo neminovno da će slabiti njihova sposobnost.
Nemačke jedinice su bile raspoređene u tri Grupe armija:
Neposredno pre nemačkog napada na zapadnim granicama Sovjetskog Saveza nalazilo se 170 sovjetskih divizija sa 2 miliona 680 hiljada ljudi. Treba imati u vidu da su sovjetske divizije bile znatno manje od nemačkih. One su najčešće brojale 8-9 hiljada ljudi, često samo 5-6 hiljada, a retko 14 hiljada vojnika.
Oružane snage Sovjetskog Saveza imale su, u izvesnoj meri, prednost nad nemačkim. Od 1921. se svake godine vršilo regrutovanje, tako da je 1941. godine, prema nekim podacima, na raspolaganju bilo oko 15.000.000 rezervista. Naoružanje ove ogromne mase ljudi bilo je ograničeno zbog još slabog proizvodnog kapaciteta sovjetske industrije. Postoje razne procene o ukupnom broju jedinica koje je Sovjetski Savez 1941. godine imao pod oružjem. Najviše procena govori o 9.000.000 vojnika, uključujući i rezerve mobilisane za vreme rata. Od tih 9.000.000 je, po strogo poverljivim podacima, 22. juna 1941. bilo 4.700.000 u sastavu Crvene armije. Oko 2.500.000 vojnika bilo je raspoređeno po zapadnim granicama Sovjetskog Saveza. Pošto su borbe počele, nemačka vojna obaveštajna služba je identifikovala: 173 pešadijske divizije, 32 konjičke divije, 78 oklopnih brigada, 45 motorizovanih brigada. Brojni sastav i naoružanje sovjetskih jedinica bio je osetno slabiji od nemačkih. Osim toga, 25 pešadijskih divija, 7 konjičkih i 6 oklopnih brigada nalazilo se na Dalekom istoku, a deo snaga bio je prema Turskoj.
Upotreba sovjetskih oklopnih jedinica se, za razliku od nemačkih, još zasnivala na idejama iz 1918. i bila je prvenstveno usmerena na pružanje podrške pešadiji. Svaka pešadijska divizija imala je zato, za razliku od Nemaca, po bataljon tenkova. Prema nekima, Crvena armija je 1941. godine uoči nemačkog napada imala oko 24.000 tenkova, dok je trebalo da industrija svakog meseca isporučuje 1.500. Ovi tenkovi su velikim delom bili zastareli, jer je tek od 1939. počela proizvodnja modernog srednjeg tenka, kasnije toliko poznatog T-34, koji je bio bolji od svega što su Nemci mogli da pokažu i koji je za njih došao kao gorko iznenađenje. Sovjetski transportni motorizovani materijal bio je po konstrukciji jednostavniji od nemačkog, ali mnogo bolje prilagođen sovjetskim prilikama. Ovo se još više odnosilo na zimsku odeću i opremu vojnika. Jedan od najvećih nedostataka u sovjetskom naoružanju bio je mali broj protivtenkovskog oruđa. Zatim sredstva veze nisu bila najsavremenija.
Obe armije bile su obučene na principu stroge discipline. Posle Staljinovih čistki 1936-1938. sovjetsko komandovanje je stavljalo naglasak na disciplinu jedinica i starešina. Vazduhoplovstvo Crvene armije brojalo je, verovatno, više od 10.000 aviona, dok je vazduhoplovna industrija imala kapacitet proizvodnje od 1.800 aparata mesečno. Većina aviona bila je zastarela, bilo je nešto novih tipova, a noćnih lovaca uopšte nije bilo. Sovjetske snage nisu imale radar Od avijacija velikih sila, sovjetska je 1941. bila nešto u zaostajanju. I ona se, uglavnom, koristila za potpomaganje kopnene vojske.
Kao što je već poznato, Hitler je imao rđavo mišljenje o odbrambenoj sposobnosti Sovjetskog Saveza. Njegova ocena počivala je delom na - manje ili više tačnim - podacima o slabom kvalitetu sovjetskog komandnog kadra i naoružanja. Drugim delom je, međutim, počivala na mišljenju o komunističkom teroru nad narodom i na niskoj proceni kvantiteta i kvaliteta rezervi i naoružanja.
|
|
|
|
|
|