ISTORIJA

 Savremena Francuska ima približno istu površinu kao regija Galija u kojoj su u davnoj prošlosti živeli drevni keltski narod Gali. Rimski car Julije Cezar je pokorio Gale u prvom veku p.n.e, a oni su usvojili latinski jezik i kulturu. Od latinskog će se vremenom razviti francuski jezik.

Galiju, u kojoj su živjeli Kelti. počeli su osvajati Rimljani, a konačno ju je osvojio Julije Cezar. Ovo područje su 430. - 450. godine poslije Hrista naselili Franci. Njihov vladar Klodvig je 486. osnovao Franačku državu. Kasnije se proširila na Burgundiju, Bavarsku, Tirgindiju i Provansu. Pipin Mali se 751. okrunio za kralja. Njegov sin Karlo Veliki se 800. godine proglasio carem. Karlo II je prilikom deobe carstva dobio dio od kojeg je nastala Francuska. U Stogodišljem ratom protiv Engleske, Francuska je pretrpila mnoge poraze.

 Posebna država Francuska postaje podelom Franačkog carstva Ugovorom iz Verdena 843. Tada je Karolinško carstvo podeljeno na 3 dela, pri čemu Francuskoj odgovara zapadni deo. Prvobitno jezgro francuske države je odgovaralo feudalnom domenu kraljeva iz dinastije Kapeta (oblast Il d Frans u okolini Pariza).

 

  Doba apsolutizma

Na prestolu Francuske su se smenjivale dinastije Kapeta, Valoa i Burboni, koje su sve radile na ujedinjavanju i širenju kraljevine. Francuska monarhija je dostigla vrhunac u 17. veku tokom vladavine Luja XIV.

Slabljenjem španske i austrijske moći u Tridesetogodišnjem ratu Francuska je postala svetska velesila. Već u Sedmogodišnjem ratu izgubila je sve kolonije u Severnoj Americi i prevlast u svetskoj trgovini.

Luj XIV

 U ovo vreme Francuska je imala najbrojnije stanovništvo u Evropi i bila najznačajniji faktor u evropskoj politici, ekonomiji i kulturi.

 

  Francuska revolucija

Kralj Luj XVI je uvidio da je država pred finansijskim slomom pa je bio prinuđen da sazove Skupštinu državnih staleža koja nije sazivana poslednjih 175 godina. Skupština se sastala 5. maja 1789. Kako je Skupština zahtevala donošenje novog državnog i društvenog uređenja kralj se spremao da je raspusti.

Zbog toga je narod Pariza ustao 14. jula 1789. i osvojio Parišku tvrđavu Bastilju. Taj događaj se smatra početkom Francuske revolucije. Nakon pada Bastilje , kralj je ispunio zahtjeve naroda. Najprije je usvojena Deklaracija prava građanina, a na osnovu Deklaracije donijet je i Ustav iz 1791. Proglašena je jednakost građana pred zakonom i zagarontovane su lične građanske slobode i privatna svojina. U revoluciji nastala je borbena pesma "Marseljeza" koja je kasnije postala himna

Francuske. Ustavom iz 1791. bila je zadovoljna samo najbogatija klasa. Siromašnijem delu stanovništva idalje je bilo loše. Nadnice su bile niske, a cijene životnih namirnica skupe. Avgusta 1792. došlo je do novog ustanka. Kralj je zatvoren, a kasnije i ubijen. Proglašena je republika. Došlo je do oštrih borbi između žirondinaca i jakobinaca. Jakobinci su došli na vlast i podijelili su zemlju seljacima. Međutim, 1794. jakobinci su zbačeni i na vlast su došli žirondinci.

  Značaj revolucije

Francuskom građanskom revolucijom uništen je feudalizam i uspostavljen kapitalistički društveni sistem. Društveni ideali Francuske su mnogo uticali na razvoj građanske demokratije u celom svetu.

Tokom Francuske revolucije 1789. srušeno je skoro 1.200 godina monarhije i uvedena državna forma republike. Napoleon I Bonaparta je preuzeo vođstvo Republike 1799, i proglasio se za cara Francuske 1804. Njegove armije su se borile širom Evrope, osvojile mnoge zemlje, a Napoleonovi rođaci su postali novi vladari osvojenih država. Za vreme njegove vladavine sastavljen je Napoleonov kod, zakonik civilnog prava, koji je postao uzor za mnoge pravne sisteme u svetu. Posle konačnog poraza Napoleona 1815. u Bici kod Vaterloa, Francuska je ponovo postala monarhija. Tada je počeo period nestabilnosti u kome su se smenjivale republikanske, napoleonsko-imperijalne i monarhističke forme upravljanja državom. Od pada Napoleona III, godine 1870, Francuska je republika.

 

 Kolonijalizam

Tokom 17. i 18. veka Francuska je osnovala kolonije u Severnoj Americi, Novu Francusku (dolina reke Sent Lorenc), Luizijanu i na ostrvima Kariba. Novu Francusku je izgubila u ratu protiv V. Britanije 1763, a Luizijanu je Napoleon 1803. prodao SAD-u. U 19. veku Francuska je stvorila veliko kolonijalno carstvo u Africi, Aziji (Indokina), i ostrvima Pacifika.

Nakon Drugog svetskog rata, Francuska je dala nezavisnost gotovo svim svojim kolonijama. Naročito su bili krvavi ratovi za nezavisnost Vijetnama i Alžira.

 

 

 Savremena istorija

  U Prvom i Drugom svetskom ratu Francuska je bila glavni protivnik Nemačke, i izašla je kao pobednik iz oba sukoba. Međutim, Francuska je platila visoku cenu u izgubljenim životima, materijalnom razaranju i gubitku statusa ekonomske, političke i vojne velesile.

  Od 1958. (peta republika), predsednik Francuske ima jake nadležnosti u oblasti izvršne vlasti. Poslednjih decenija Francuska je sa Nemačkom igrala centralnu ulogu u integraciji zemalja Evrope u Evropsku Uniju. Evro je uvden kao nacionalno sredstvo plaćanja 1999. Pre toga korišćena je tradicionalna valuta Francuske: francuski franak.

  Francuska je jedna od 5 stalnih članica Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija.

povratak na početak