Bosna i Hercegovina, a tim i
Republika Srpska kao jedan od dva ravnopravna entiteta, ocjenjena je kao zemlja
koja je ostvarila najveći skok u realizaciji tranzicijskih reformi, i time iz
postkonfliktne prešla u krug zemalja u tranziciji. Postizanje makroekonomske
stabilnosti potvrđeno je od strane Evropske banke za obnovu i razvoj izvještajem
za 2004. godinu.
Pozitivnu dinamiku razvoja u Republici Srpskoj ilustruju i makroekonomski
pokazatelji.
Inflacija koja je krajem 2000. godine iznosila 16%, od tada je jednocifrena i
uglavnom se kreće između 1 – 2%, industrijska proizvodnja je u porastu, a
bilježi se i blagi pad nezaposlenosti.
Dotoci direktnih stranih investicija su povećani dvostruko između 2000. te i
2003. godine, dostižući gotovo pet odsto BDP.
Godine 2004, Republika Srpska je primila više stranih investicija nego svih
prethodnih godina o čemu svjedoče i sporazumi o strateškom partnerstvu zaključen
između Rudnika željezne rude «Ljubija» Prijedor i vodećeg svjetskog proizvođača
čelika, britanske kompanije «LNM» kao i sporazum o strateškom partnerstvu
zaključen između ruske kompanije «Južuralzoloto» i Rudnika olova i cinka «Sase»
Srebrenica.
Republika Srpska je od 2001. godine pokrenula značajne reforme u oblasti
poreskog sistema koje su obezbijedile smanjenje poreskog opterećenja na 28,6%
što je jedno od najnižih u regionu.
Poreske stope od 10% poreza na dobit i poreza na dohodak građana najniže su u
Evropi i izuzetno stimulativne za strana ulaganja. Takođe, potrebno je dodati da
ne postoje zakonska ograničenja u iznošenju dobiti.
Veći svobuhvat poreskih obveznika, povećanje budžetskih prihoda i stvaranje
stabilnog fiskalnog sistem bile su neophodne pretpostavke za daljnje reforme u
oblasti carina i poreza što je trenutno prioritetan zadatak domaćih vlasti.
Uvođenje PDV-a, koje se očekuje u toku 2005. godine, jedan je od najzahtjevnijih
poduhvata na kojima se aktivno radi.
Ekonomskom politikom za 2005. godinu u Republici Srpskoj, pored nastvaka
ekonomskog rasta, definisani su sljedeći prioriteti:
• Ubrzanje procesa privatizacije i restrukturisanja preduzeća
• Stvaranje povoljnijeg poslovnog ambijenta uz korišćenje čvrstog budžetskog
ograničenja u funkciji smanjenja javne potrošnje i nastavak izmirenja obaveza po
osnovu Zakona o izmirenju unutrašnjeg duga
• Investiranje u infrastrukturne projekte i implementacija Programa javnih
ulaganja
• Smanjenje deficita tekućeg računa (uvoza – izvoza)
• Reforma u oblasti PIO i zdravstvene zaštite
Stvaranje samostalne i vitalne privrede u Republici Srpskoj, odnosno u BiH, koja
će ostvariti konkurentnost i u regionalnom i međunarodnom kontekstu najvažniji
je prioritet u narednom srednjeročnom periodu. Stoga, korporativno
restrukturiranje, predstavlja dugo odgađane, kompleksne reforme koje se
usmjeravaju na ostvarivanje efikasnosti i profitabilnosti domaćih preduzeća je
neophodan uslov za značajniji ekonomski rast.
U rješavanju ovih problema prioritetni zadaci u 2005. godini su:
• Restrukturiranje finansijskog tržišta transformacijom uloge PIF-ova i razvojem
tržišta kapitala
• Reformisanje direktnih poreza kroz očuvanje fiskalnog suvereniteta Republike
Srpske u ovoj oblasti
• Uključivanje javnih finansija lokalnih uprava u jedinstven fiskalni sistem
Republike
• Reforma sistema penzijsko-invalidskog i zdravstvenog osiguranja s ciljem
uspostavljanja njihove samoodrživosti, a u domenu socijalne politike,
usmjeravanja oskudnih sredstava ka onima kojima su najpotrebnija.
Značajne intelektualne kapacitete
neophodno je usmjeriti na ubrzanje privatizacije što potencijalnim investitorima
može biti od posebnog značaja.
Aktivnosti u Republici Srpskoj su usmjerene ka ubrzanju privatizacije
pojednostavljenjem procedura i reformisanjem, kako tržišta hartija od
vrijednosti, tako i sadašnjih privatizacionih investicionih fondova koji se
usmjeravaju ka tzv. investicionim fondovima.
Među uspješno privatizovanim strateškim preduzećima u kojima je pokrenuta ili
uvećana proizvodnja uz pomoć stranih investitora, u Republici Srpskoj potrebno
je posebno istaći: «Celeks» Banja Luka, «Vitaminka» Banja Luka, Tvornica glinice
«Birač» Zvornik (pokretanjem proizvodnje u ovom preduzeću pokrenuta je i
proizvodnja u Rudniku Boksita Milići) i Tvornica keksa i vafla «Mira» Prijedor.
Usvajanje standarda za računovodstvenu regulativu u skladu sa međunarodnim
standardima kao i jačanje vanjske revizije predstavlja snažan instrument za
povećanje stepena povjerenja među investitorima.
Kao sektore koji, i po ocjeni Svjetske banke i MMF-a, imaju potencijal za budući
rast u Republici Srpskoj su: šumarstvo i obradu drveta, prerada rudnog bogatstva,
sektor električne energije ili obrada tekstila i kože.
Republika Srpska ima veoma značajne mogućnosti za daljnja ulaganja u razvoj
poljoprivrede i turizma.
Osnovne mjere za oživljavanje privrede Republike Srpske sastoje se u
ostvarivanju Programa javnih ulaganja Republike Srpske koji proizilazi iz
Razvojne strategije BiH, dijela koji se odnosi na Republiku Srpsku i pored već
spomenutog ubrzanja privatizacije podrazumijeva i restrukturiranje preduzeća.
Da bi napori na restruktuiranju preduzeća bili uspješni usvojena je politika
budžetskih ograničenja kroz smanjenja subvencija i zaostalih neizmirenih obaveza
te pokrenuti procesi stečaja za neodržive kompanije, a u toku je reforma
registracije preduzeća.
Poboljšanju poslovne i investicione klime doprinosi i realizacija
najznačajnijijeg projekta za Republiku Srpsku, u ovom trenutku, a to je
izgradnja autoputa Banja Luka – Gradiška iz sopstvenih i kreditnih sredstava u
vrijednosti od 300 miliona KM.
U toku 2004. godine, otpočela je gradnja prve dionice autom-puta Banja Luka –
Gradiška što će značajno podići ukupan nivo privrednih aktivnosti, kao i
projekat gradnje brze autoceste Banja Luka – Doboj u vrijednosti od 150 miliona
KM, na bazi koncesije.
Vlada Republike Srpske je, nedavno, potpisala i Ugovor o koncesiji za izgradnju
dvije hidroelektrane na srednjem toku rijeke Vrbas u vrijednosti od 350 miliona
konvertibilnih maraka.
Primjer nekoliko navedenih projekata ilustruje sliku Republike Srpske kao
poželjni investicioni ambijenta.