Djetinjstvo i mladost
Porodično prezime Uljanov, publicistički i revolucionarni pseudonim Lenjin (u početku Volgin, Nikolaj Lenjin, kasnije V.I. Lenjin) po sibirskoj reci Leni. Lenjin potiče iz ugledne porodice - otac Ilja Nikolajevič je bio upravnik školskog odbora u Simbirsku, nosilac Reda Stanislava prve klase i plemić (sa dobijenim pravom nasleđa) četvrtog od četrnaest redova ruskog plemstva. Majka Marija Aleksandrovna Blank obrazovana žena, kći lekara. Imao je dva brata i tri sestre, i svi su, osim jedne sestre, postali profesionalni revolucionari.
Godine 1886. Lenjinov otac umire, a 1887. stariji brat Aleksandar, kome je dečiji san bio da postane sovjetski vođa, biva obešen zbog učestvovanja u neuspešnom pokušaju atentata na cara Aleksandra II. Porodica Uljjanov napušta mesto prebivališta i seli se u Kazan, gde Lenjin iste godine upisuje studije prava na Kazanjskom univerzitetu. Nakon učestvovanja u studentskim demonstracijama biva (premda je istraga pokazala da su njegova uloga i značaj u organizaciji i toku demonstracija nepostojeći) izbačen sa univerziteta (što su vlasti eksplicitno obrazložile činjenicom da se radi o bratu pogubljenog Uljanova) i proteran u selo Kokuškino, gde je proveo oko godinu dana.