| O AZIJI |
|
| RELJEF | |
| KLIMA | |
| STANOVNISTVO | |
| DRZAVE |
Azija je po povrsini od 44.000.000 km kvadratna najveci kontinent na svijetu.Zauzima 1/3 svjetskog kopna.Ona je i po broju stanovnika vodeci kontinent svijeta.U njoj zivi vise od 3.500.000.000 stanovnika.Zajedno sa Evropom i Afrikom spada u kontinente starog svijeta.Azija je dobila ime od asirske rijeci asu sto znaci istok.Ovaj naziv kasnije su preuzeli Fenicani,Rimljani i Grci,a onda i cijela svjetska zajednica.Iako kontinenti Evropa i Azija cine jedinstvenu kontinentalnu cjelinu,Evroaziju,oni su zbog velikih istorijskih,kulturnih i prevrednih razlika,ipak,dva kontinenta.Prirodno-geografska granica koja odvaja ove kontinente je planina i rijeka Ural,Kumsko-Manicka dolina sjeverno od Kavkaza,te moreuzi Bosfor i Dardaneli.Na jugozapadu Aziju od Afrike odvajaju Suecki kanal i Crveno more.Velicinu azijskog kontinenta ilustruje i podatak da se prostire kroz 11 vremenskih zona.Cesto se kaze da u Aziji sunce nikad ne zalazi.Od Sjevernog pola do Ekvatora,koji u stvarnosti i prelazi ona se pravcem sjever-jug proteze kroz 3 toplotna pojasa.Zbog geografskog polozaja Azije,preko nje vode mnogi vazni pravci:kopneni,vodeni i vazdusni.Obale Azije su veoma razudjene.U juznoj polovini izdvajaju se 3 velika poluostrva:Arabija,Indija i Indokina i brojna ostrva Jugoistocne Azije.
 |
 |
 |
Osnovno obiljezje reljefa Azije je naglasena visinska raznolikost u odnosu na druge kontinente.Na najvecem kontinentu nalaze se najvece i najvise planine,najvece i najvise visoravni i najvece nizije na Zemlji.Preko 2/3 povrsine Azije cine planine i visoravni,a nesto manje od 1/3 su nizije.Najvise planine nalaze se uglavnom u sredisnjem dijelu kontinenta,istocno od Turanske nizije.Tu spadaju:Kavkaz,Tores,Iransko gorje,Pamir,Hindukus,Kven-Lun,Tjansan,Karakorum i Himalaji sa najvisim vrhom svijeta Mont Everestom,nazvanim prema engleskom oficiru koji ga je u XIX vijeku prvi izmjerio.Za taj vrh upotrebljava se jos naziva:Comolungma i Sagarmata.Planinski lanci azijskih planina spadaju u tzv. planinske cvorove.Najnaseljeniji dijelovi Azije,ali i svijeta nalaze se u nizijama i dolinama rijeka:Hoangho,Jangcenjang,Ind,Gang,Bramaputra,Eufrat i Tigris.Hoangho i Jangcenjang proticu kroz Veliku kinesku niziju.Pokrajina Pendzab nalazi se u izvorisnom dijelu rijeke Ind,a Hindustanska nizija (Indija) se prostire uz rijeku Gang.Prostor usca Ganga i Bramaputre naziva se Asam.Kroz Mesopotamiju proticu Eufrat i Tigris.A na sjeveru Azije nalazi se prostrana Zapadnosibirska nizija.Najstariji dijelovi reljefa Azije predstavljaju prastare ploce:Arabijska ploca,Dekan i Angara,dok planine:Ural,Srednjosibirske planine i Altaj pripadaju starom gromadnom gorju.Najvise visoravni su Andolija,Iranska visoravan i Tibet.U sredisnjem dijelu Azije prostiru se velike pustinjske oblasti:Gobi ili Samo,te pjescano-stjenovita pustinja Takla-Makan.Azija je kontinent mnogobrojnih prirodnih suprotnosti.U njoj se nalazi najdublja depresija na planeti Zemlji,koju ispunjava jezero-Mrtvo more (-394 m),kao i najveca do sad izmjerena dubina Tihog okeana,u podrucju Marjanske brazde (11.022 m).U Aziji su zastupljeni svi klimatski tipovi koji postoje na zemlji.Klimatske razlike izmedju razlicitih oblasti su velike, a zavise od geografske sirine,nadmorske visine (visine reljefa),udaljenosti od okeana,a posebno od otvorenosti reljefa prema maritimnim uticajima.Zbog tih uticaja od juga prema sjeveru smjenjuju se sljedeci klimatski tipovi:ekvatorijalni,tropski,suptropski,monsuniski,kontinentalni,subpolarni i polarni.U najvecem dijelu regija Bliskog i Srednjeg istoka zastupljena je topla i suva suptropska klima,kojoj glavno obiljezje daju veoma suva ljeta.S obzirom da u ovoj regiji u zimskom periodu godisnje padne 200-500 mm padavine na m kvadratnih,u njoj su se obrazovale biljne oblasti suvih stepa,polupustinja i pustinja.U Juznoj,Jugoistocnoj i Istocnoj Aziji zastupljena je monsunska klima,cija su glavna odlika periodisni vjetrovi monsuni,koji nastaju kao posljedica razlicitog zagrijavanja velikog dijela azijskog kopna i mora.Ljeti se kopno brze zagrijava od mora,pa nad njim nastaje niski vazdusni pritisak.Vjetrovi tada duvaju sa hladnijeg mora na zagrijano kopno i donose vlazni vazduh i obilne kise.Ovi monsuni su za taj prostor prava blagodat,jer poljima donose neophodnu vlagu.Zimi se dogadja suprotno.Na ohladjenom kontinentu vlada visok vazdusni pritisak,pa vjetrovi duvaju sa kopna na more.To je zimski monsun,koji je suv i hladan.Ovaj prosor,zbog monsunskih vjetrova,poznat je i kao Monsunska Azija.Pod uticajem klimatskih razlika Formirao se i raznolik biljni svijet.Iduci od sjevera prema jugu smjenjuju se sledece biljne oblasti:tundre,tejge a u unutrasnjosti kontinenta i stepe.Zastupljene su i listopadne sume,kisne sume ili prasume.
 |
 |
 |
Azija je najmnogoljudniji kontinent sa 3 milijarde i 700 miliona stanovnika,sto predstavlja 60% svjetskog stanovnistva.Velike prirodne raznolikosti Azije bitno su uticale na zivot ljudi ovog kontinenta.Ni na jednom drugom kontinentu gustina naseljenosti nije toliko neujednacena,a drustvene suprotnosti nisu tako izrazene kao u Aziji.S jedne strane Monsunska Azija najgusce je naseljeno podrucje na svijetu,a s dguge strane,pustinjski i planinski dijelovi Azije veoma rijetko su naseljeni.Dva najgusce naseljena podrucja Azije,ali i svijeta,protezu se uz velike rijeke na istoku Kine i na sjeveru Indijskog podkontinenta.Velika gustina stanovnistva prisutna je i u Japanu kao i na ostrvu Java.Jedan od najvecih problema siromasnih azijskih zemalja je porast broja stanovnistva sto je posljedica naglog porasta nataliteta tj, demografske eksplozije.Medjutim,porast stanovnistva nije mimoisao ni razvijene zemlje.Zbog rasta broja stanovnika mnoge azijske zemlje pocele su da uvode planiranje porodice,tako sto su bracne parove savjetovali da imaju manje djece.Najveci broj Azije pripada zutoj,mongoloidnoj rasi,koja je i nastala na ovom kontinentu.Manje su brojni pripadnice bijele rase,evropeidne rase.Pripadnici zute rase su:Kinezi,Japanci,Korejci i Indonezani,a pripadnici bijele stanovnici Indije,Pakistana,jugozapadne Azije i Rusi u Sibiru.Najmanji dio pripada mjesanim rasnim tipovima.Azija je kolijevka svih velikih religija.U njenom jugozapadnom dijelu nastale su:prvo jevrejska,zatim hriscanska pa islamska religija.Centar hriscanske i jevrejske religije je u Jerusalimu,a islamske u Arabiji.Najrasprostranjenija religija je hinduizam,nastao u srednjem vijeku zblizavanjem bramanizma i budizma.
 |
 |
 |
Аvganistan
Аzerbejdzan
Banglades
Bahrein
Brunej
Butan
Vijetnam
Izrael
Indija
Indonezija
Irak
Iran
Japan
Jemen
Jermenija
Jordan
Kazahstan
Kambodza
Katar
Kina
Kipar
Kirgistan
Kuvajt
Laos
Libanon
Мaldivi
Мalezija
Мjanmar
Mongolija
Nepal
Oman
Pakistan
Rusija
Saudijska Arabija
Sjeverna Koreja
Singapur
Sirija
Таjvan
Таjland
Тadzikistan
Тurkmenistan
Тurska
Uzbekistan
Filipini
Sri Lanka
Makau
Hongkong
Ujedinjeni Arapski Emirati
 |
 |
 |
 |
 |
 |