RELIGIJA
PRAVOSLAVNA

Pojava hrišćanstva na tlu današnje Rusije vezuje se za misiju Sv. Apostola Andrije Prvozvanog, koji je 60. godine boravio na širokom području od južnog dela Crnomorskog primorja, u Vitiniji i Pontu, preko Trakije, Skitije,Sarmatije do Abhazije. Najstarija svedočanstva o njegovoj propovedi daju• Sv. Ipolit, episkop Portuenski (oko 222.), Origen (200-258), Sv. Dorotej, episkop Tirski (307-322).

Prvo pokrštavanje Rusa odigralo se u doba knezova Askolda i Dira (866), nakon neuspelog napada na Konstantinopolj, kada ruski brodovi behu potopljeni pošto je patrijarh Fotije, otsluživši moleban, izneo čudotvornu rizu Presvete Bogorodice; ovo na napadače ostavi snažan utisak, te, vrativši se, oni pošalju izaslanike sa molbom da se i njima blagovesti vera Hristova. Zato im bi poslat episkop, a masovnosti pokrštavanja naročito je doprinelo čudo sa bacanjem Evanđelja u oganj, kada ono ostaje netaknuto plamenom. Askold i Dir vladaju još 15 godina, i mogućno je (hipoteza V. Tatiščeva) da su mučenički postradali. Njihovi naslednici na Kijevskom prestolu - Oleg (882-912) i Igor Rjurikovič (912-945) bili su pagani, ali za njihove vlade hrišćanstvo nije iskorenjeno, ponajviše zahvaljujući trgovačkim, pomorskim i drugim vezama sa Grčkom. Velika knjeginja Olga (945-955) prima, međutim, krštenje u Konstantinopolju (957), da bi po povratku u domovinu, proživevši još oko 12 godina, misionarila, uklanjala paganske kumire, postavljala krstove i gradila crkve (drveni hram Sv. Sofije u Kijevu, hram Sv. Živonačalne Trojice u zavičajnom Pskovu). Olga, ipak, ne uspeva da obrati sina jedinca Svjatoslava (955-972); naprotiv, posle poraza u sukobu sa Bugarima i Grcima on preduzima progon hrišćana i rušenje hramova. U Jaropolkovo doba (972-980) položaj hrišćana se poboljšava. Knez Vladimir (980-1015) na početku vladavine obnavlja i podiže nove idole i prisiljava hrišćane da im se klanjaju; prekretnica nastupa od 968., kada mu dolaze propovednici islama, judaizma, zapadnog (Nemci) i istočnog hrišćanstva (Grci), što podstiče slanje ruskih izaslanika u njihove zemlje, koji Vladimira izveštavaju da su najveličanstvenije bogosluženje doživeli u Konstantinopolju. Knez 988., posle uspešnog pohoda na Herson, prima krštenje, odvodi sa sobom pastire koji će prosvećivati njegove podanike i odnosi mnoštvo ikona i bogoslužbenih sasuda. Hrišćanstvo postaje državna religija; masovna krštenja obavljaju se u Kijevu, Novgorodu, Rostovu, Suzdalju, Polocku, Turovu, Smoljensku, Pskovu i drugde. Letopisi navode da je Vladimir izdao naredbu da se krštenju privode ljudi "po svim gradovima i selima", te da je mitropolit Mihailo (988-992) obišao "svu zemlju rusku" propovedajući veru Hristovu. Sinu i nasledniku Vladimirovom, Jaroslavu (1019-1054), palo je u deo samo da učvrsti već nakalemljenu veru i dovrši delo očevo. Hrišćanstvo je najbolje prihvaćeno na jugu (veze sa Grčkom, sa hrišćanskim naseobinama na Crnom moru, tradicija iz vremena Askolda i Dira), a manje na severoistoku. Posle Mihailove smrti na arhijerejsku katedru postavljen je Leontije (992-1008), slede Jovan I (1008-1035) i Teopemt (1035-1049). Ruska crkva obuhvata u to doba najmanje 6 mitropolija (Novgorodska, Černjigovska, Rostovska, Vladimiro-Volinska, Belgorodska i Kijevska), nalazeći se pod jurisdikcijom Konstantinopoljske patrijaršije; episkopi i najveći deo sveštenstva prvobitno su bili Grci i Bugari, a prvi ruski jereji spominju se u doba kneza Jaroslava. Ruski vladaoci ktitori su većeg broja hramova (Vladimir - crkava Sv. Vasilija i Presvete Bogorodice u Kijevu, Preobraženja Gospodnjeg u Vasiljevu, Sv. Vasilija u Višgorodu i dr., Jaroslav - kijevskih hramova Sv. Sofije Premudrosti Božije, Blagoveštenja, Sv. Georgija i Sv. Irene, Sofijskog sabora u Novgorodu i dr.), zidanih u vizantijskom stilu, sa oltarskim zidovima u mozaiku, a ostalim u freskopisu, sa 13 ili 5 kupola. Ovo je i doba prvih kanonizacija na ruskom tlu (Sv. "strastoterpci" Boris i Gleb, kanonizovani od mitropolita Jovana, koji im sastavlja službu 1020. i 1039.). Otpočinje razvoj prosvete (još knez Vladimir nastojao je da u svakoj parohiji pri crkvi deluje i škola) i pismenosti, osobito zaslugom kneza Jaroslava, koji preduzima prevođenje i prepisivanje knjiga, kao i osnivanje knjižnica. Osnivaju se prvi manastiri: u Kijevu - manastir Sv. arhistratiga Mihaila, zaslugom mitropolita Mihaila, kao i manastir Presvete Bogorodice, zaslugom kneza Vladimira; u Višgorodu - manastir Sv. Spasa, i dr. Postavljaju se temelji razvoju crkvenog prava: iako je u Rusiji prihvaćen Sholastikov i Fotijev Nomokanon, knez Vladimir na njegovom osnovu donosi posebno zakonopravilo, koje je do nas došlo u prepisima iz XIII-XVIII v., a njime se propisuju kneževske imovinske obaveze prema sabornoj crkvi, delokrug crkvenog suda i pobrajaju lica duhovnog staleža i ona koja se izdržavaju od Crkve; reč je o prvoj modifikaciji vizantijskog zakonodavstva saobrazno ruskim uslovima i dokumentu koji nudi neka originalna rešenja (sveštenstvo i duhovni stalež u celini dobijaju veća prava nego što je to slučaj u Vizantiji). Najintenzivnije veze u ovom periodu neguju se sa Carigradskom patrijaršijom, koja postavlja ruske mitropolite, kao i sa Bugarskom crkvom, čija je misija u Rusiji kulturno-prosvetiteljskog karaktera (pomoć u bogoslužbenim knjigama, pastirima, učiteljima pismenosti, prepisivačima).

Posle oslobođenja od mongolske vlasti pa do Oktobarske revolucije, glavni                                                             pokretač ruskog naroda je bila vera Pravoslavna. Posle revolucije, dolazi do sukoba crkve i države na ideološkoj osnovi. Država izlazi kao                                                                  pobednik i sve do 1992. god. crkva nije imala nikakva prava. Čak su dosta puta i zatvarane crkve i tom periodu. 1990. godine na presto u ruskoj                                                            pravoslavnoj crkvi dolazi patrijarh moskovski i cele Rusije Aleksej drugi koji je na toj poziciji sve do danas.

Nazad