Geografski položaj
Beograd se nalazi u
jugoistočnoj Evropi, na Balkanskom poluostrvu. Leži na ušću Save u Dunav, na
kosi između aluvijalnih ravni. Vode reka ga opasuju sa tri strane i zato je, od
iskona, čuvar rečnih prolaza. Zbog takvog položaja, sa pravom je nazivan
"kapijom" Balkana i "vratima" srednje Evrope. Temenom te kose, od Kalemegdana,
Knez Mihailovom ulicom, preko Terazija do Slavije, vodi glavna gradska arterija.
U Knez Mihailovoj ulici obeležene su koordinate Beograda:
44049'14" severne geografske širine
20027'44" istočne geografske dužine
nadmorska visina 116,75 m.
Beograd je raskrsnica puteva Istočne i Zapadne Evrope koji moravsko-vardarskom i nišavsko-maričkom dolinom vode na obale Egejskog mora, u Malu Aziju i na Bliski istok. Beograd leži na Dunavu, plovnom putu, koji povezuje zapadnoevropske i srednjoevropske zemlje sa zemljama jugoistočne i istočne Evrope. Izgradnjom veštačkog jezera i elektrane Đerdap, Beograd je postao rečno-morsko pristanište. U njegovu luku dolaze brodovi iz Crnog mora, a puštanjem u saobraćaj kanala Rajna - Majna - Dunav, našao se u središtu najznačajnijeg plovnog puta u Evropi: Severno more - Atlantik - Crno more.
Prirodne karakteristike
Okolinu Beograda
čine dve različite prirodne celine: Panonska nizija pod pšenicom i kukuruzom,
severno, i Šumadija, pod voćnjacima i vinogradima, južno od Save i Dunava.
Najistaknutiji oblici u reljefu šumadijskog pobrđa su Kosmaj (628 m) i Avala
(511 m). Teren se od juga, postepeno, spušta prema severu u vidu prostranih
zaravni, raščlanjenih dolinama potoka i rečica. Velika plastičnost reljefa
Beograda, južno od Save i Dunava, čini da se grad rasprostire preko mnogih brda
(Banovo, Lekino, Topčidersko, Kanarevo, Julino, Petlovo brdo, Zvezdara, Vračar,
Dedinje). Severno od Save i Dunava su aluvijalne ravni i lesna zaravan, koje su
odvojene strmim odsekom, visokim i do 30 m. Na levoj obali Save, ispod lesne
zaravni (Bežanijska kosa), je Novi Beograd, a na desnoj obali Dunava, ispod
lesnog platoa, je Zemun.
Najviša kota Beograda, na užem gradskom području, je na Torlaku (Voždovac), crkva Svete Trojice 303,1 m, dok najnižu kotu ima Ada Huja 70,15 m. Najvišu kotu na širem gradskom području ima planina Kosmaj (Mladenovac) sa 628 m. Za prosečnu visinu Beograda, uzima se apsolutna visina Meteorološke opservatorije sa 132 m.
Područjem Beograda, Dunav protiče u dužini od 60 km od Starih Banovaca do Grocke, a Sava u dužini od 30 km, uzvodno od Obrenovca do ušća. Dužina rečnih obala Beograda je 200 km. Na tom području se nalazi 16 rečnih ostrva, od kojih su najpoznatija: Ada Ciganlija, Veliko ratno ostrvo i Gročanska ada.
Na području grada su mnogobrojne šume, od kojih su najbolje očuvane na Kosmaju, Avali, Trešnji, Lipovička, Topčider, Obrenovački zabran i šuma Bojčin.
Klima
Klima Beograda je
umereno kontinentalna, sa četiri godišnja doba. Jesen je duža od proleća, sa
dužim sunčanim i toplim periodima tzv. miholjsko leto. Zima nije tako oštra, u
proseku, 21 dan je sa temperaturom ispod nule. Januar je najhladniji sa
prosečnom temperaturom 0,10C. Proleće je kratko i kišovito. Leto naglo dolazi.
Prosečna godišnja temperatura vazduha je 11,70C. Najtopliji mesec je jul (22,10C). Najniža temperatura izmerena je u Beogradu 10. januara 1893. godine (-26,20C), a najviša 12. avgusta 1921. godine i 9. septembra 1946. godine (41,80C). Od 1888. do 1995. godine, registrovano je samo šest dana sa temperaturom iznad 400C. Broj dana sa temperaturom višom od 300C tzv. tropskih dana, u proseku je 31, a letnjih dana sa temperaturom višom od 250C je 95 u godini.
Karakteristika beogradske klime je i košava, jugoistočni i istočni vetar, koji donosi vedro i suvo vreme. Najčešće duva u jesen i zimu, u intervalima od 2 do 3 dana. Prosečna brzina košave je 25-43 km/h, a u pojedinim udarima može dostići brzinu do 130 km/h. Košava je najveći prečišćivač vazduha Beograda.
Na Beograd i okolinu, godišnje padne, prosečno 669,5 mm padavina. Najveću količinu padavina imaju maj i jun. Prosečno trajanje sunčevog sjaja je 2.096 sati. Najveća insolacija, oko 10 časova dnevno, je u julu i avgustu, dok je najveća oblačnost u decembru i januaru, kada sunce sija u proseku, 2 do 2,3 sata dnevno. Prosečan broj dana sa padanjem snega je 27, dužina zadržavanja snežnog pokrivača je 30 do 44 dana, a debljina iznosi 14 do 25 cm.
Srednji atmosferski pritisak u Beogradu je 1001 mb, a srednja relativna vlažnost vazduha je 69,5%.
 |
 |
 |
 |
 |
 |