Madrid
Madrid
(šp. Madrid) je glavni grad Kraljevine Španije i autonomne pokrajine Madrid.
Region (Madrid sa okolinom) se sa oko 5 miliona stanovnika ubraja u najveće
evropske metropole. Sam grad Madrid (bez predgrađa) je sa svojih
3,1 milion stanovnika, posle Londona i Berlina, treći
najveći grad u Evropskoj uniji. Madrid je, kako od nacionalnog, tako i od
internacionalnog značaja za trgovinu i finansije i politički je i kulturni
centar Španije. Glavni grad je središte španske uprave, pa osim kralja, u njemu
žive katolički biskup i važni pripadnici vlade i vojske. Ovde je smešteno šest
univerziteta, razne visoke škole, mnoga pozorišta, muzeji i druge kulturne
ustanove.
Geografija
Madrid se nalazi u srcu Španije na 665 m nadmorske visine (glavni grad sa
najvećom nadmorskom visinom u Evropi), smešten je na obali male reke Manzanares
i pripada istorijskom predelu Kastilje. Severozapadno od grada izdiže se planina
Sijera de Gvadarama sa vrhom Penjalara visine 2.429 m. Na istoku se pruža dolina
Enares prožeta železničkim i autoputevima koji vode do Saragose i Barselone. Oko
50 km južno, na Tahu, smešten je Toledo, nekadašnji glavni grad Kastilje.
Klima
Zbog nadmorske visine od 665 m i kontinentalne klime, leta su toplija i suvlja,
a zime u Madridu su hladnije od onih u primorskim gradovima na Sredozemlju.
Istorija
Madrid je za evropske odnose mlada metropola. U periodu od 852. do 886. godine
podignuto je mavarsko utvrđenje (alkasar) na mestu današnje madridske kraljevske
palate. Utvrđeno mesto bilo je nazvano Magerit, a od 939. Madšrit i od 1038.
Madrid. Gradske zidine iz perida arapske vladavine održale su se do danas. 1309.
održan je prvi sastanak Kastiljanskog gradskog parlamenta (Cortes de Castilla)
na čelu sa Fernandom IV. Zasedanjem parlamenta 1561, kao i zasedanjem 1588.
uprave iz nedaleko smeštenog Toleda na čelu sa Felipeom II počeo je uspon grada.
Izuzev manjeg prekida u periodu od 1601. do 1606 , Madrid je zvanično bio glavni
grad Španije, što je i danas. Deo Madrida koga su podigli španski Habzburgovci i
danas se zove austrijski Madrid (“El Madrid de los Austrias”). U ovom periodu
sagrađeni su Puerta del Sol, Deskalzas Reales, Palasio de Useda, Plasa de la
Vilja i znamenito delo habzburške arhitekture Plasa Major kao i katedrala San
Isidro. Kraljevska palata i vrtovi Između 1701. i 1713. godine Španija je bila u
ratu, a 1706. usledila je engleska i portugalska vladavina. Od 1808. do 1813.
Madrid je bio u francuskom posedu i tada je kralj bio Žozef Bonaparta, stariji
Napoleonov brat. Naravno da Žozef i njegova žena Žili nisu bili prihvaćeni tako
da zapravo ni nisu bili pravi vladari. Ustanci zbog njihove navodne vladavine
počeli su da se dižu od 2. maja 1808. godine. Ovi osvajači ili, bolje reći
prolaznici, su srušili manastir i celu jednu gradsku četvrt, kako bi napravili
trg. Od 1833. do 1876. godine bio je još jedan rat, a pritom je besnela i
epidemija kolere. 1873. godine proglašena je prva republika pod diktatorom
Emilijom Katelarom, a 1923. usledila je vojna diktatura pod generalom Migelom
Primom de Ribejrom. U Madridu je 14. aprila 1931.
proglašena Druga Republika. U Španskom građanskom ratu vođenom od 1936. do 1939.
godine, do 28. marta Madrid je pretrpeo velika razaranja italijanskim i nemačkim
bombardovanjem. Posle rata diktatura Fransiska Franka sprovodila se do 1975.
Povodom toga od 1965. do 1973. održavani su stalni štrajkovi i protesti
studenata. Nakon Frankove smrti 1975. godine kralj Huan Karlos I sproveo je
demokratizaciju. Godine 2004. je bio meta islamskih terorista i tada je poginulo
192 ljudi.
Muzeji U ulici Paseo del Prado nalaze se u takozvanom muzejskom trouglu tri
muzeja umetnosti koja su od svetskog značaja. To su: Muzej Prado, Nacionalni
muzej i umetnički centar Kraljica Sofija i Muzej umetnosti Tisen-Bornemica.
Muzej umetnosti, Prado. Muzej Prado (šp. Museo del Prado) se nalazi na
istoimenom šetalištu, Paseo del Prado i pripada najvažnijim slikarskim muzejima
sveta i nudi jedinstveni spektar evropske umetnosti: Slike Goje, El Greka, Van
Goga ... Nacionalni muzej i umetnički centar Kraljica Sofija (šp. Museo Nacional
Centro de Arte Reina Sofía) je nazvan po španskoj kraljici Sofiji i obuhvata
kolekciju slika i skulptura značajnih umetnika 20. veka: Pabla Pikasa, Salvadora
Dalija, Huana Grisa. Jedna od najvažnijih slika ovog muzeja (od istorijskog
značaja za Španiju), je Pikasova slika-mural Gernika. Muzej umetnosti
Tisen-Bornemica (šp. Museo Thyssen-Bornemisza) je jedan od najznačajnijih muzeja
privatne kolekcije slikarstva u svetu, sa slikama koje datiraju iz doba romanike
i gotike. Nacionalni arheološki muzej nudi zbirku predmeta iz perioda od
praistorije do srednjeg veka. Posebno interesantan i totalno različit od ostalih
muzeja je Muzej šunke (šp. Museo de Jamón), jer predstavlja izložbu šunke koja
visi na tavanicama i zidovima. Postavka ovog čudnog muzeja stalno se menja kako
bi sveže mirisala. Obrazovanje Madrid je univerzitetski grad. U njemu se nalaze
Univerzitet Komplutense, Madrid (UCM) koji je 1508. otvoren u predgrađu Alkale
de Enares, a od 1836. je premešten u Madrid, Univerzitet Komiljas (1982.),
Politehnički Univerzitet (UPM, 1971.). Nezavisni univerzitet (UAM, 1968.),
Univerzitet Karlos III (UC3M, 1989.) i Univerzitet Kralj Huan Karlos (1996.).
Ovde se nalaze Kraljevska španska akademija, Akademija umetnosti, prirodnih i
društvenih nauka. Sport U Madridu se nalaze fudbalski klubovi Real Madrid i
Atletiko Madrid.Ulice Zgrade poznate pod imenom Vrata Evrope, na trgu Kastilja,
u Madridu Madrid noću Ulica Alkala je raskošna ulica koja se prostire od Puerta
del Sol i vodi u pravcu predgrađa Alkala de Enares. Između Puerta del Sol i
Plasa de Sibeles nalaze se reprezentativne građevine. Paseo del Prado je veoma
široka ulica koja vodi od železničke stanice Atoća do Plasa de Sibeles. U njoj
su veliki hoteli i muzej Prado.
Paseo de la Kasteljana je najvažnija ulica
Madrida, a počinje na trgu Kolumbo(Plaza Colón) i ide u pravcu severa. Gran Vija
je ulica u kojoj je red velikih bioskopa, modnih prodavnica
i špansko telefonsko udruženje Telefonika. Po ulici Uertas nazvana je čitava
četvrt u kojoj su živeli i radili poznati pisci kao što su Servantes, Lope de
Vega, Kevedo, Gongora ...
Osim mesta, za njih je zajedničko i vreme, jer su oni bili pisci, pesnici i
dramaturzi Zlatnog veka. Ovo je jedna od najvažnijih pešačkih zona. Saobraćaj
Madrid raspolaže industrijom automobila, aviona, tekstila, prehrambenom i
hemijskom industrijom. U glavnom gradu Španije ukrštaju se autoputevi i
železničke pruge. Grad ima tri železničke stanice: Atoča, Čamartin i Vikalvara.
Mreža madridskog metroa pripada jednoj od najvažnijih u svetu, a osim toga
Madrid je veoma dobro povezan sa svojih predgrađima. Internacionalni aerodrom
Madrida, Barahas, smešten je na severoistoku grada i do njega se brzo stiže
metroom.
NAZAD
