ISTORIJA
Praistorija
Tragovi ljudskih naselja na području Norveške datiraju se u više oko 6,000 p. n. e. Istoričari se slažu da su je naselili narodi s prostora današnje
Njemačke. Prostor je bio podijeljen na područja koja su pripadala plemenima.Više plemena, čininilo je plemenski savez koji je bio vid skupštine na kojoj su rješavana zajednička pitanja, a na njegovom čelu je bio kralj, koga je birala skupština vodećih poglavara. Iz tog vremena je i runsko pismo.
Vikinško doba
Razdoblje od 800. – 1066. god. u Norveškoj istoriji se naziva Vikinškim razdobljem u kom su Norvežani, Danci i Šveđani bili organizovanii na sličan način i dijelili vikinšku kulturu. Putovali su na vikinškim brodovima (drakkar) u inostranstvo gdje
su pljačkali, istraživali, trgovali i naseljavali se. Vikinški napadi (Lindisfarne 793., Jarrow 794., Dublin 838., Gijón, Lisabon, Sevilla, Arles i Luna 844., Derry 856., York 866., Santiago de Compostela 968., Algarve 971.) su uveliko uticale na razvoj evropske istorije. Prva vikinška kovnica novca bila je u
Hedebyju (Norveška), a motivi vikinških kovanica bili su brodovi, životinje, kuće. Norveški vikinzi su većinom putovali na zapad, do Škotske, Irske i Britanije, gdje su bili prvi kolonizatori. Također, su emigranti iz Norveške naselili Island i škotska ostrva (Shetlandsko ostrvo, Farsko otočje i Orkney). S Islanda, kolonizovali su Grenland i putovali sve do Sjeverne Amerike gdje su pronađena njihova naselja u Newfoundlandu.
za vlast, Harald I. Hårfager je nakon pobjede kraj Hafrsfjorda (potkraj 9. vijeka) sjedinio pod svojom vlašću cijelu zemlju do Trondheima. Haraldov potomak Olav I. Tryggvason, došavši iz Engleske 995. god., započeo je provoditi proces kristijanizacije zemlje. Njegovo djelo nastavio je
Olav II. Haraldsson, svetac zaštitnik Norveške.
God. 1028. danski kralj Knut Veliki osvaja Norvešku i pod danskom vlašću ostala je do 1035. god., kada je za norveškog kralja izabran Olavov sin Magnus (1035.–1047.), koji je 1042. god. postao i kraljem Danske. Naslijedio ga je polubrat Harald III. Hårdråde (1047.-1066.); njegov neuspio pokušaj osvajanja Engleske i smrt u bitci kod Stamfordskog mosta (1066.) smatra se krajem vikinškog doba.
Norveška u srednjem vijeku
Unuk posljednjeg vikinškog kraja Haralda Hardrade, Magnus Barfot, osvojio je Orkneyske ostrva i Hebride u Škotskoj. U vrijeme Magnusovog sina Sigurda Jorsalafara (1103.-1130.) Norveška dosiže vrhunac svoje moći, ali već nakon njegove smrti započinju unutrašnje krize i borbe za vlast.
U 12. vijeku Crkva je polako učvrstila svoju organizaciju, te je postojalo pet biskupija (Nidaros, Bjorgvin, Stavanger, Oslo i Hamar) koje su pripale novoosnovanoj Nadbiskupiji u Nidarosu (1152.).
U drugoj polovinii 12. vijeka jača pokret birkenbeinera ("brezonogih") u kojem se sjedinjuje niže plemstvo i seljaštvo protiv baglara, tj. pripadnika svjetovne i crkvene aristokracije. Nakon građanskog rata i pobjede birkenbeinera na norveško prijesto dolazi njihov prvak Sverre Sigurdsson (1177.-1202.). Crkva je ekskomunicirala kralja Sverrea, a zemlja je pala u interdikciju (nemilost) Rima. Obje strane su se pomirile 1217. god. i prihvatile mladog kralja iz dinastije Sverre Haakona Hakonssona. Za kralja Haakona zemlja se stabilizovala, ustanovljena je stabilna sukcesija vladara, administracija se stabilizirala i osnovana je prva prijestonica u gradu Bergenu, a norveške teritorije su proširene na Grenland (1261.) i Island (1262.). Nakon njegove smrti u odbrani škotskih protesta 1263. god., njegov sin, Magnus , bio je jedan od prvih evropskih vladara koji je nametnuo jedinstven zakonik koji je važio u cijeloj zemlji (1274.).
Nekoliko istorijskih djela, poznatih kao "Kraljevske sage" nastale su u Norveškoj i Islandu u 12. i 13. vijeku (Skaldska poezija) Najpoznatija je Heimskringla (oko 1220.) Snorrija Sturlusona. One su detaljan istorijski izvor o ranoj istoriji Norveške, no njihova istinitost o najranijim razdobljima je upitna i temom mnogih rasprava (zbog mnoštva mitova i legendi koja su uklopljena u sage).
God. 1299. kralj Haakon V. je preuzeo prijestolje i premjestio prijestolnicu u Oslo. Haakon je vosio aktivnu vanjsku politiku kojom je ojačao uticaj Norveške u Skandinaviji.
<HOME PAGE
