| Empedoklo je najpoznatiji helenski filozof dorskog porijekla. Rodio se u
polisu Agrigentu, na Siciliji. Slično PItagori i Empedoklo je nastupao
profetski. O tome svjedoči njegova poema Očišćenja, u kojoj se na sledeći način
obraća svojim sugrađanima: "Zdravi budite! Došao sam k vama kao besmrtni bog, ne
više kao smrtnik." Duboko je vjerovao u orfičko i pitagorejsko učenje o seobi
duša. Doksografi pišu da je Empedoklova smrt bila neobična.
Najvjerovatnije je
skončao tako što je u nastupu oduševljenja, vjerujući da je besmrtni bog, skočio
s vrha grotla u vrelu lavinu vulkana Etna. |
| S obzirom da je bio sjajan pjesnik i govornik, Aristotel Empedoklu pripisuje
otkriće retorike, a neki istoričari ga smatraju i osnivačem italske medicine. U
svome dijelu, sa uobičajenim nazivom dosokratovaca, O prirodi, Empedoklo
formuliše teoriju po kojoj se iz Jednog (sphairos) izdvajaju 4 "korijena
stvari" (grč. stoicheion, lat. elementum): zemlja, voda, vazduh i
vatra. Svoju pluralističku ontologiju Empedoklo povezuje i sa mitologijom:
"četiri počuj postoje korijena cvega: blistavi Zevs (=vatra, oganj), životvorna
Hera (=vazduh), i Ednej (=zemlja), Nestis (=voda) što suzama svojim za smrtne
napaja vrelo" (1983: 284). Grčki izraz stoicheion neki istoričari
filozofije prevode i sa "stihija", mada je uobičajeno da se ovaj izraz
upotrebljava samo kada se neki element osili i podivlja (zemljotres, poplava,
oluja,požar), tj. u značenj "elementarne nepogode". Za Empedokla je čovjek bio
savršena mješavina sva četiri elementa. On govori i o ljubavi kao prvlačnoj
sili, kao i o njoj suprotnoj, odbojnoj sili, mržnji. |
