Komunizam nakon raspada Sovjetskog saveza
Godine 1985. Mihail Gorbačov postaje vođa Sovjetskog Saveza i ublažava uticaj centralne vlasti saglasno reformskoj politici glasnosti (otvorenosti) i perestrojke (restrukturisanja). Izostala je reakcija Sovjetskog Saveza na raspuštanje komunističkih vlada krajem 80-tih u Poljskoj, Istočnoj Njemačkoj, Čehoslovačkoj, Bugarskoj, Rumuniji i Mađarskoj. Sam Sovjetski Savez raspao se 1991. godine.
Početkom 21. vijeka jedino Narodna republika Kina, Kuba,
Laos, Severna Koreja i Vijetnam ostale pod kontrolom
komunističkih partija u jednopartijskim sistemima. Predsednik Moldavije Vladimir
Voronjin član je Komunističke partije Moldavije, ali Moldavija ima višepartijski
sistem. Komunističke partije ili partije nasljednice komunističkih i dalje imaju
izvestan politički uticaj u mnogim evropskim državama i širom Trećeg svijeta, a
posebno u Indiji.
Narodna republika Kina odbacila je mnoge elemente maoističke doktrine; Kina, Laos, Vijetnam i, u manjem stepenu, Kuba smanjili su državnu kontrolu nad ekonomijom da bi stimulisali privredni rast. Kina je osnovala specijalne ekonomske zone sa tržišno orijentisanim preduzećima sa bitno smanjenim ingerencijama vlade u Pekingu. Nekoliko drugih komunističkih zemalja takođe je pokušalo da uvede reforme zasnovane na tržišnoj ekonomija. Vođstvo Narodne republike Kine zvanično naziva svoju politiku “socijalizmom sa kineskim karakteristikama”.
Razloge zbog kojih komunizam u istočnoj Evropi nije dostignut uprkos socijalističkim revolucijama u tim zemljama marksisti nalaze u pritiscima kapitalističkih država, u relativnoj nazadnosti društava u kojima su se revolucije odigrale te u pojavi birokratskog sloja koji se rukovodio vlastitim, sebičnim interesima. Marksističkiči kritičari Sovjetskog Saveza, a ponajviši Trocki, opisivali su sovjetski sistem, a i sisteme u ostalim komunističkim sržavama, “degenerisanim” ili “deformisanim radničkim državama”, tvrdeći da se sovjetski sistem bitno udaljio od marksističkih ideala. Trockisti su tvrdili da je degenerisanost sovjetske države bila posledica političke obespravljenosti radničke klase. Vladajući sloj Sovjetskog Saveza nazivan je birokratskom kastom, ali ne i novom vladajućom klasom, uprkos političkoj kontroli u rukama. Trockisti su tražili političku revoluciju u Sovjetskom Savezu i nastojali da spreče obnavljanja kapitalizma. Drugi, kao Toni Klif, zagovarali su teoriju državnog kapitalizma, koja tvrdi da se birokratska elita ponašala kao zamjena kapitalističkoj klasi u centralizovanom i represivnom političkom aparatu.
Nemarksisti, naprotiv, komunističkim često nazivaju bilo koje društvo sa komunističkom partijom na vlasti ili bilo kojom partijom koja pokazuje težnju da stvori društvo slično takvim državama. U društvenoj nauci, društva kojima su vladale komunističke partije odlikuju se jednopartijskim sistemima i socijalističkom ekonomskom bazom. Dok antikomunisti ova društva nazivaju “totalitarističkim“, mnogi socijalni teoretičari ukazuju na mogućnosti nezavisne političke aktivnosti u njima i naglašavaju njihovu neprekidnu evoluciju do trenutka raspada Sovjetskog Saveza i nestanka komunizma u istočnoj Evropi krajem 80-tih i početkom 90-tih.
Danas marksistički revolucionari vode oružane pobune u Indiji, Nepalu, Filipinima i Kolumbiji.
 |
 |
 |
 |
 |
 |