Rani komunizam
Ideja komunizma ima dugu istoriju i prije Marksa i Engelsa. U antičkoj Grčkoj, ideja komunizma je bila povezana sa mitom o zlatnom dobu čovječanstva, o vremenu prije nastanka privatnog vlasništva, kada je društvo živjelo u potpunoj harmoniji. Neki su tvrdili da su Platon sa svojom Republikom i neki antički politički teoretičari zagovarali komunizam u obliku zadrugarstva a da su rane hrišćanske sekte, posebno rana crkva te urođenička plemena pretkolumbovske Amerike praktikovali komunizam u vidu zadružnog života i zajedničkog vlasništva. Hrišćanski komunizam propagira ideju da je hrišćanstvo u svojoj osnovi bilo predviđeno da bude komunističko.
U svojoj raspravi Utopija iz 1516. Tomas Mor opisuje društvo zasnovano na zajedničkom vlasništvu nad imovinom, čije vođe upravljaju njim prema potrebi. Fransoa Rable je takođe opisao takvo utopijsko društvo kroz mitski Telemski manastir. Edvard Bernštajn je u svom delu "Kromvel i komunizam" iz 1895. tvrdio da je nekoliko grupa u Engleskom građanskom ratu, posebno Kopači, iskazalo jasne komunističke, agrarne ideale i da je stav Olivera Kromvela prema ovim grupama bilo u najboljem slučaju ravnodušan, a često i neprijateljski.
Kritike ideja privatnog vlasništva nastavljaju se u eri prosvećenosti u 18. veku kroz djela takvih umova kao što je, na primer, Žan-Žak Ruso.
Riječ "komunist" skovao je Gudvin Barmbi 1840. (po francuskoj reči communisme) raspravljajući o egalitarizmu Grahusa Babefa, jednog od najradikalnijih učesnika Francuske revolucije 1789. te Abea Konstanta. Barmbi je vodio intenzivnu prepisku sa Engelsom pa je 1841. osnovao Londonsko komunističko propagandno društvo . "Utopijski socijalizam", termin koji je smislio Marks, nasuprot naučnom socijalizmu (termin koji je skovao Engels), označava sva utopijska društva i naselja koja su zamislili Robert Oven, Šarl Furije i Sen Simon.
Karl Marks je smatrao da se primitivni komunizam razvio iz prvobitnih ljudskih zajednica lovaca-sakupljača plodova. Kada je čovječanstvo postalo sposobno da proizvodi viškove, nastala je privatna imovina, pojavila se socijalna nejednakost koja je rezultovala pojavom klasnog društva, potom i feudalnog oblika proizvodnje, sve do ondašnjeg kapitalističkog društva dostignutog nasilnom primitivnom akumulacijom kapitala, a taj kapitalizam je djelomično zasnovan na merkantilizmu. Marks je smatrao da će sljedeći stepen društvene evolucije opet biti komunizam, ali komunizam daleko razvijeniji nego što je bio primitivni komunizam. Knjiga Uzajmna pomoć: Faktor evolucije teoretičara anarhističkog komunizma Petra Kropotkina daje brojne primjere saradnje i uzajamne pomoći tokom ljudske istorije i u njoj se tvrdi da su oni u evoluciji ljudske vrste bili isto tako važni kao i rivalstvo i uzajamna borba, a možda i važniji.
U svom današnjem obliku, komunizam je potekao iz radničkog pokreta Evrope 19. veka. U to vrijeme, kako je industrijska revolucija napredovala, kritičari socijalisti su krivili kapitalizam za stvaranje nove klase nekvalifikovanih, gradskih radnika u fabrikama koji su radili pod teškim uskovima i za širenje jaza između bogatih i siromašnih. Engels, koji je živeo u Mančesteru, proučavao je formiranje čartističkog pokreta, dok je Marks napustio univerzitet da bi se upoznao sa proletarijatom u Francuskoj i Njemačkoj.