Razvoj modernog komunizma

U Rusiji je, po prvi put u istoriji čovječanstva, neka partija sa očiglednom marksističkom orijentacijom (u ovom slučaju Boljševička partija) osvojila vlast u zemlji. Boljševičko preuzimanje vlasti putem Oktobarske revolucije 1917. godine značajno je uticalo na teoriju i praksu marksističkog pokreta. Marks je verovao da će socijalizam i komunizam biti izgrađeni na temeljima razvijenog kapitalističkog društva ali se primer Rusije pokazao da neodrživost njegovog stava, pošto je Rusija u to vreme bila jedna od najsiromašnijih država u Evropi sa dominantnim procentom polupismenog i nepismenog seljaštva te sa malobrojnim industrijskim radnicima. Treba napomenuti i to da je Marks jasno izjavio da će Rusija možda biti u stanju da preskoči fazu buržoaskog kapitalizma na svom putu u komunizam. Drugi socijalisti su vjerovali da Ruska revolucija može biti prethodnica svim radničkim revolucijama na Zapadu.

Umjerena struja, socijalistički menjševici, nisu se slagali sa planovima Lenjinovih komunističkih boljševika po kojima se socijalistička revolucija može i treba izvesti u nedovoljno razvijenom kapitalističkom društvu. Boljševici su uspeli da se domognu vlasti preko slogana "Mir, hljeb i zemlja" i "Sva vlast Sovjetima", koji su izražavali preovlađujući želju javnosti za prekidom ruskog angažovanja u Prvom svjetskom ratu, težnju seljaštva ka agrarnoj reformi i masovnu podršku sovjetima.

Upotreba termina "komunizam" i "socijalizam" izmjenjena je nakon 1917. kada su boljševici promijenili svoje ime u Komunistička partija i uveli jednopartijski sistem posvećen realizaciji socijalističke politike pod lenjinizmom. Druga internacionala je raspuštena 1916. zbog nacionalnih podjela, pošto njene članice, samostalne nacionalne partije, nisu mogle formirati zajednički antiratni front, već je svaka partija podržavale ratnu ulogu svoje države. Lenjin zato osniva Treću internacionalu (Kominternu) 1919. i šalje 21 uslov, koji je uključivao i demokratski centralizam, svim evropskim socijalističkim partijama koje su bile voljne da se učlane. U Francuskoj se, na primjer, većina članova socijalističke partije SFIO odvojila da osnuje SFIC (Francuski ogranak komunističke internacionale). Od tog vremena termin "komunizam" se koristi da bi opisao ideologiju i ciljeve partija koje su osnovane pod okriljem Kominterne. Njihov program pozivao je radnike sveta da se ujedine i izvedu svjetsku socijalističku revoluciju uz uspostavljanje diktature proleterijata te razvoj socijalističke ekonomije. Na kraju, ako bi se program u potpunosti realizovao, razvilo bi se harmonično besklasno društvo a države bi odumrla.

Tokom Ruskog građanskog rata (1918-1922), boljševici su nacionalizovali svu proizvodnu imovinu i uveli politiku "ratnog komunizma", kojom su fabrike i željeznice stavljene pod strogu državnu kontrolu, prikupljala i dijelila hrana i uvela neke buržoasko momente u kontroli industrijske proizvodnje. Nakon tri godine rata i Kronštatske pobune, Lenjin je 1921. proglasio Novu ekonomsku politiku (NEP), koja je predstavljala "ograničeno mesto za ograničeno vreme prema kapitalizmu". NEP okončana je 1928. Staljinova lična borba za vlast i uvođenjem prvog Petogodišnjeg plana. Godine 1922, nakon Ruskog građanskog rata, boljševici su na temeljima starog Ruskog carstva osnovali Savez Sovjetskih Socijalističkih Republika.

Sledeći postavke Lenjinovog demokratskog centralizma, komunističke partije su bile organizovane po hijerarhijskom principu, sa širokom bazom aktivnih članskih ćelija; one su bile sačinjene od elitnih kadrova koje su partijski rukovodioci preporučivali kao pouzdane i potpuno podređene partijskoj disciplini.

Sovjetski Savez, kao i druge zemlje na čijem čelu su bile komunističke partije, često su opisivani kao komunističke države sa ekonomijom državnog socijalizma. Ovo je značilo da su te države države realizovale (odnosno, proglasile da su realizovale) deo socijalističkog programa ukinuvši privatno vlasništvo nad sredstvima za proizvodnju i uspostavši državnu kontrolu nad ekonomijom; međutim, nisu mogli proklamovati da su prave komunističke države, pošto još uvek nije bilo uspostavljeno društveno vlasništvo nad imovinom.

pocetna strana